NOS NieuwsAangepast

Tatort 40 jaar spiegel van Duitsland

Door correspondent Wouter Meijer, in Berlijn

Als iemand voor zou stellen we gaan een politieserie maken, ongeveer 780 afleveringen. Steeds een andere commissaris, en we bedenken gevallen die te maken hebben met maatschappelijke problemen. Flauwe grappen over mannen en vrouwen natuurlijk, en dan zenden we het elke zondag uit meteen na het journaal.

Het is moeilijk te geloven, maar de Duitse ARD heeft het voor elkaar gekregen. Dat van die 780 afleveringen wisten ze natuurlijk niet in 1970, maar het publiek is Tatort nu al veertig jaar trouw gebleven. Vanavond wordt de 781ste aflevering uitgezonden, precies veertig jaar na de eerste. Elke week kijken er zo'n 8,5 miljoen mensen naar.

Wat zegt dat over Duitsland? Ten eerste natuurlijk dat Duitsers van een zekere regelmaat houden. En kennelijk treft Tatort een gevoelige snaar bij het publiek: het is ook met zijn tijd meegegaan, maar altijd net iets langzamer dan de samenleving zelf. De eerste blote borst was te zien in 1977, toen iedereen al wist hoe dat er op een televisiescherm uitzag. Turken en etnische spanningen spelen sinds een jaar of drie een rol, en die afleveringen zijn voorpaginanieuws.

Eigen regio's

De ARD, het eerste net van de publieke omroep, is een samenwerkingsverband van negen regionale omroepen. Dat leidt tot veel bureaucratie en stroperige besluitvorming. Maar het idee om die structuur ook op een wekelijkse Krimi toe te passen, is een gouden greep gebleken. In alle regio's worden eigen afleveringen gemaakt, met eigen acteurs, en natuurlijk een flinke scheut couleur locale: accenten, landschappen, typetjes en andere eigenaardigheden. Zo is Tatort ook elke week een lesje aardrijkskunde, maatschappijleer en een kweekvijver voor nieuw talent.

Dat is het eerste deel van de spiegel van de Duitse samenleving, deel twee is de inhoud. De moord staat nooit op zichzelf: er is altijd een maatschappelijke kwestie mee verbonden. Eerwraak, prostitutie, kindermishandeling, extreem-links of extreem-rechts, alles komt aan bod. De dader is overigens zelden een 'slechterik' in het kader van zo'n maatschappelijk probleem, want de makers willen geen oordeel uitspreken.

Rauwe eieren en currywurst

De derde spiegel van Tatort kan Duitsland zien in de commissarissen. Met het debuut van Ulrich Tukur, vanavond, is de 102de aan de beurt. Aanvankelijk waren het mannen, en voor elk wat wils: stoere, charmante, gevoelige en oubollige. De übermacho was natuurlijk Horst Schimanski, gespeeld door Götz George (1981-1991), die zich bijna uitsluitend voedde met rauwe eieren (ontbijt) en currywurst (op pad) en van wie na een tijdje ook speelfilms werden gemaakt.

Daarna kwamen de vrouwelijke commissarissen, intussen bijna de helft van alle speurneuzen. Ze zijn bij het publiek erg populair, hebben net als veel kijkers te kampen met de combinatie van werk en gezin, afgezien van de lijken en vingerafdrukken waar de moderne huisvrouw minder last van heeft. En afgezien van de werkelijkheid, waarin er helemaal geen vrouwen in Duitsland hoofdcommissaris zijn.

Beroemd

Vroeger werden de commissarissen soms landelijk beroemd door Tatort, nu gaat het soms ook andersom: debutant vanavond is Ulrich Tukur als rechercheur. Tukur speelde in grote bioscoopsuccessen van de afgelopen jaren ('Das weisse Band', 'Das Leben der Anderen') en speelt zoals veel van zijn voorgangers ook weer een rol waarin zijn eigen problemen belangrijker zijn dan de moord die hij op moet lossen: hij heeft een hersentumor, én hij kan zijn jeugdliefde niet vergeten.

Want ook daarin spiegelt zich de tijd: het gaat vooral om jezelf, ook voor der Kommissar.

Deel artikel:

Advertentie via Ster.nl