Ontslag Napolitano lakmoesproef voor regering Renzi
De Italiaanse president Giorgio Napolitano is afgetreden. Napolitano tekende vanmorgen zijn ontslagbrief voor premier Renzi, die de komende weken op zoek moet naar een opvolger. Het is voor Renzi van groot belang een kandidaat te vinden die de hervormingsplannen van zijn regering steunt.
Het aftreden van Napolitano hing al sinds eind vorig jaar in de lucht. Hij is bijna negen jaar president en daarmee de langstzittende Italiaanse president.
Fatsoen
De voormalige communistische voorman wordt in Italië op handen gedragen en in eigen land beschouwd als een voorbeeld van fatsoen. Maar nu is de hoogbejaarde Napolitano (89) naar eigen zeggen moe.
Op vragen van schoolkinderen die hij gisteren in Rome voor het presidentieel paleis ontmoette zei Napolitano dat hij vooral zin heeft "rustige wandelingetjes door de stad" te gaan maken.
Coup
Veel trek om opnieuw staatshoofd te worden had de hoogbejaarde Napolitano na de algemene verkiezingen van 2012 al niet. Pas na politieke chaos, die ontstond door de mislukte pogingen van de socialist Pierluigi Bersani om een regering te vormen, ging Napolitano overstag voor een tweede termijn. Als voorwaarde stelde Napolitano wel dat de nieuwe regeringsploeg politieke en economische hervormingen bovenaan de agenda zette.
In zijn tweede ambtstermijn kreeg Napolitano allereerst te maken met een regering onder de sociaaldemocraat Enrico Letta. Na een coup binnen de partij van Letta nam in 2014 Matteo Renzi het premierschap over. Nu ook deze regering voldoende in het zadel zit en ook het Italiaanse voorzitterschap van de Europese Unie achter de rug is, ziet Napolitano de kans zijn presidentschap op te geven.
Lakmoesproef
Daarmee krijgt de regering van premier Renzi te maken met een ware lakmoesproef. Vraag is vooral welke kandidaat voldoende steun van de hopeloos verdeelde politieke partijen krijgt. Tegenstanders van Renzi speculeren erop dat de premier eerst een deel van zijn hervormingen moet opgeven. Alleen op die manier zou Renzi zich kunnen verzekeren van een president die de sociaaldemocratische regering welgezind is.
De regering Renzi is een minderheidsregering, die voor besluiten afhankelijk is van akkoorden met de rechtse oppositiepartij Forza Italia.
Kanshebbers
De president geldt als meer dan een ceremonieel figuur voor de Italiaanse politiek. Bij de totstandkoming van wetten is de steun van de president doorslaggevend, en ook kan het staatshoofd gratieverzoeken tekenen en besluiten tot ontbinding van het parlement. Zo nodig kan de president de premier aan de kant zetten, wat Silvio Berlusconi in 2012 overkwam.
Als mogelijke kandidaat voor de opvolging van Napolitano wordt onder meer ECB-baas Mario Draghi genoemd. Andere kanshebbers zouden voormalig burgemeester van Rome Walter Veltroni, oud-premier en voormalig Europese Commissie-voorzitter Romano Prodi en oud-minister Emma Bonina zijn.
De Italiaanse president wordt gekozen door de leden van de Kamer van Afgevaardigden, de Senaat en 58 vertegenwoordigers van de regio's. In de eerste drie rondes is een tweederde meerderheid vereist, daarna is een meerderheid van de helft plus één voldoende.