Qatar 2022: geen woorden, maar daden

Al sinds de toewijzing in 2010 hangt om het WK 2022 een onfrisse geur. De vermeende omkooppraktijken waarmee Qatar het WK binnensleepte en het besef dat tijdens dat bewuste WK de spelers hun kunsten zullen moeten vertonen bij temperaturen van boven de 40 graden, zijn in de voetbalwereld al jaren voer voor verhitte discussies.

Maar het meest alarmerend, volgens organisaties als Amnesty International, is hoe Qatar omgaat met de immigranten die meebouwen aan de infrastructuur voor het WK 2022. Naast 280.000 Qatari, de rijkste wereldburgers, zijn er maar liefst 1,5 miljoen laagopgeleide gastarbeiders, vooral uit landen als Nepal, India en Bangladesh.

In september schudde The Guardian de wereld wakker. De Engelse krant meldde tientallen doden bij de WK-gerelateerde bouw en voorspelde 4000 doden ten tijde van de aftrap in 2022. Ruud Bosgraaf van Amnesty International: "Er vallen zeker doden, voornamelijk door de hitte. Maar over de aantallen die The Guardian noemt, hebben wij wel onze twijfels."

'Doden zorgwekkend'

Maar Nasser El-Khater, de woordvoerder van het WK in Qatar, is stellig: "Bij de bouw voor het WK zijn nul doden gevallen, nul." Maar hij zegt ook: "Getallen worden uit zijn verband gerukt. Er moet naar de oorzaken gekeken worden."

De Nederlandse ambassadeur in Qatar, Yvette Burghgraef-Van Eechhoud, schept enige helderheid: "Feitelijk heeft Al-Khater gelijk dat bij de bouw van de stadions geen doden vallen, want er worden nog helemaal geen stadions gebouwd. Maar dat doet er niet toe. Er wordt hier veel gebouwd. Ook aan sportfaciliteiten. En daarbij vallen doden. Dat is zorgwekkend. Als ambassade zijn we in gesprek met de autoriteiten hier, om te zorgen dat het ook daadwerkelijk serieus wordt genomen."

Kafala-systeem

De kern van de kritiek op Qatar is gericht op het Kafala-systeem. FNV-secretaris Ruud Baars, die Qatar namens de internationale bouwbond bezocht voor inspectie: "Door zestig uur werken bij 40 à 50 graden raken die mensen uitgeput. Er is een bovenmatig aantal bouwongelukken, vaak met dodelijke afloop."

Baars zag het met eigen ogen: "We troffen arbeiders in zeer slechte omstandigheden, twee toiletten op 500 man, zeven maanden geen salaris, zonder voedsel, mensen die in krotten wonen. Erbarmelijk, erbarmelijk." Bosgraaf van Amnesty: "Dan kom je op een terrein dat volgens ons dicht op of over de grens van dwangarbeid gaat."

Verbeteringen?

Al-Khater verdedigt zijn WK-organisatie: "Als je het slechte zoekt, vind je altijd wel wat. Arbeidsomstandigheden zijn voor ons uiterst belangrijk. De overheid heeft erkend dat er misstanden zijn. En zo doen we ook wat aan nieuwe wetten."

Amnesty ziet het anders: "De emir van Qatar heeft in de zomer van 2014 gezegd: 'We gaan nu echt dingen veranderen. Wij willen dit ook niet meer'. Alleen hebben wij tot op de dag van vandaag weinig resultaat gezien. Er zijn sinds de toewijzing vele rapporten verschenen. Maar het is nu echt: geen woorden, maar daden."

In de spotlight

Baars van de FNV: "Ik heb niet eens de indruk dat er beloftes en toezeggingen worden gedaan. Er verandert niets. Voor mij is het duidelijk. Als er een ding in Qatar moet veranderen: schaf het Kafala-systeem af!"

De ambassadeur: "De Qatari staan in de spotlights, dat wilden ze ook. Maar je moet politiek ook iets met deze kwestie. Ze zien het nu wel als een verbeterpunt. Maar dat gaat niet zo snel, ook omdat ze zelf in de minderheid zijn. Het is lastig, maar ze zullen het moeten gaan doen. Want ze hebben ook de ambitie."