Beatrix wilde geen bouwvakkers over de vloer

Paleis Huis ten Bosch is in slechte staat. Dat lijkt mede het gevolg van de houding van prinses Beatrix, die er van 1981 tot begin dit jaar woonde. In een vertrouwelijke nota uit 2012 staat, na een opsomming van de slechte "milieuprestaties" en de vele andere gebreken van het gebouw: "Hare Majesteit de Koningin is al jaren zeer terughoudend als het gaat om onderhoud of aanpassingen aan paleis Huis ten Bosch." Sinds 1981 is alleen het hoogst noodzakelijke gedaan.

Het ministerie van Binnenlandse Zaken heeft de nota en andere stukken gepubliceerd na een WOB-verzoek van de NOS. De regering heeft een paar maanden geleden al naar buiten gebracht dat er veel moet gebeuren.

De documenten die de NOS nu gekregen heeft, bevestigen dat er veel scheuren zijn, dat er houtrot en waterschade is en dat overal ongeaarde stopcontacten, loden waterleidingen en andere totaal verouderde technische installaties zijn. In het monumentale centrale gedeelte hebben alle zalen scheuren en andere gebreken, zoals waterschade en houtwormen. Bij een aantal "elementen met een zeer hoge culturele waarde (zowel in nationaal als internationaal opzicht) is ingrijpen urgent". De "historische gordijnen" in de Chinese zaal bijvoorbeeld zijn "tot op de draad versleten".

Het paleis zal vanaf volgend jaar tot en met 2017 worden hersteld en gerenoveerd. Daarna gaan de koning en zijn gezin er wonen. De kosten worden geraamd op 35 miljoen euro. Voor dat geld worden alle technische installaties, het rioleringsstelsel en de kabels vervangen, worden wanden, vloeren en plafonds vernieuwd, worden daken en gevels gerestaureerd, wordt asbest verwijderd, wordt de tuin opnieuw ingericht en wordt de veiligheid verbeterd.

De Staat zal als eigenaar van het gebouw de verbouwing betalen. Wel moet de koning zelf betalen voor "voorzieningen die duidelijk als privé zijn aan te merken". Daarbij kan bijvoorbeeld worden gedacht aan een zwembad en een sportzaal.

Veiligheid van de staat

De NOS had gevraagd om alle informatie over de kosten en de uitvoering van de verbouwing. Het gaat om 220 nota's, rapporten, memoranda en e-mails. De meeste documenten zijn echter geheel of gedeeltelijk geweigerd. Het argument daarvoor is dat publicatie schadelijk zou kunnen zijn voor de veiligheid en de financiële belangen van de staat en voor de privé-sfeer van de koning en andere betrokkenen.

Door al die beperkingen is het onmogelijk te beoordelen hoe de kosten zijn opgebouwd. Wel lijkt het geraamde bedrag niet overdreven ruim. Premier Rutte zei in oktober dat de kosten, die neerkomen op 4000 euro per vierkante meter, normaal zijn voor de renovatie van oude rijksmonumenten.

Gevaarlijke toestanden

In de overgedragen documenten zit ook een rapportage waaruit blijkt dat de buitengevel van het middendeel er al in 1992 slecht aan toe was. De zandstenen buitenwand was "zodanig vervormd dat een deel van de ankers moet zijn bezweken of losgetrokken". Ankers verbinden spouwmuren met elkaar.

Ook was er een "behoorlijke zijwaartse vervorming van de voorgevel en de haaks op deze gevel staande bouwmuren/zijgevels".

De Rijksgebouwendienst adviseerde op korte termijn maatregelen te nemen, omdat uitstel "tot gevaarlijke toestanden kan leiden". Niet duidelijk is wat met dit advies is gebeurd. Zeker is dat het paleis te vergelijken is met "een huis waar 30 jaar niks aan veranderd is", zoals in een ander stuk staat.