Vier vragen over 'bed, bad en brood'
De Tweede Kamer debatteert vanmiddag over de opvang van uitgeprocedeerde asielzoekers. Onlangs stelde de Raad van Europa dat Nederland deze mensen bed, bad en brood moet bieden, maar dat ligt gevoelig in de politiek.
Hoe is de opvang van uitgeprocedeerde asielzoekers nu geregeld?
Er is geen formele regeling voor uitgeprocedeerden die op straat belanden. In sommige gemeenten, waaronder Amsterdam en Den Haag, is noodopvang geregeld.
De gemeenten staan de noodopvang toe, omdat ze willen voorkomen dat zogenoemde illegalen op straat gaan zwerven en ziek worden of in de criminaliteit terechtkomen. Maar ze mogen er eigenlijk niet aan meewerken.
De omstandigheden in de noodopvang zijn vaak slecht. Mensen met verschillende achtergronden leven dicht op elkaar in gebouwen zoals oude kantoorpanden of kerken, die niet geschikt zijn voor bewoning.
Onlangs overleed een asielzoeker na een vechtpartij in de Amsterdamse Vluchtgarage. Vlak daarna raakte een ander in hetzelfde kraakpand zwaargewond door een val van een trap met een loszittende leuning.
Wat vindt 'Europa' van de Nederlandse opvang?
Het Comité voor Sociale Rechten van de Raad van Europa schreef begin november dat de Nederlandse overheid onderdak, kleding en voedsel moet bieden aan uitgeprocedeerde asielzoekers, zodat ze niet op straat belanden. Deze basisopvang wordt kortweg 'bed, bad en brood' genoemd.
Het comité deed die uitspraak nadat de Protestantse Kerk via de Conferentie van Europese Kerken een aanklacht tegen de Nederlandse Staat had ingediend. De kerken, die vaak voor noodopvang zorgen, vinden het inhumaan dat er niets mag worden gedaan voor uitgeprocedeerden.
De Raad van Europa gaf hun gelijk. "Uitsluiting van onderdak moet stoppen, omdat het de betrokken personen in een positie van extreme hulpeloosheid brengt. Dat gaat in tegen hun menselijke waardigheid", schreef het comité.
Wat gaat er nu gebeuren?
Het is nog onduidelijk of staatssecretaris Teeven nu inderdaad besluit om 'bed, bad en brood' te bieden aan uitgeprocedeerde asielzoekers. Tot nu toe vindt hij dat mensen zonder papieren op geen enkele manier geholpen moeten worden om in Nederland te blijven.
Na de uitspraak van de Raad van Europa zei hij dat hij nog wil wachten op het oordeel van het Europese comité van 47 ministers van Buitenlandse Zaken. Dat komt vermoedelijk in januari bij elkaar.
Een aantal politieke partijen en de burgemeesters van gemeenten met asielzoekers vinden dat Teeven vooruitlopend op het oordeel van de Europese ministers iets moet doen, omdat de winter eraan komt.
Ze pleiten voor een budget waarmee ze de komende maanden al onderdak, kleding en voedsel kunnen bieden. "De situatie wordt nijpend nu de winter voor de deur staat en de onzekerheid voortduurt. De gemeenten zien de mensen op straat en kunnen niet slechts toekijken en niets doen", schrijven de burgemeesters.
Hoe staat de politiek ertegenover?
Het vreemdelingenbeleid is een gevoelige kwestie. De coalitiepartners VVD en PvdA zijn het er niet over eens. In het regeerakkoord hebben ze afspraken gemaakt over onder meer de strafbaarstelling van illegaliteit.
Dat leidde tot spanning in de PvdA. De achterban vond het een pijnlijke maatregel en floot partijleider Samsom terug. Uiteindelijk is de kabinetsafspraak geschrapt.
De PvdA-achterban voelt ook meer voor het toestaan van noodopvang dan de VVD van staatssecretaris Teeven. Die partij vreest dat mensen in Nederland blijven hangen en hier gewend raken, en dat er dan over een paar jaar weer om een generaal pardon wordt gevraagd.
De twee partijen willen de komende maanden, tot de uitspraak van de Europese ministers, gebruiken om het eens te worden. Maar veel andere partijen vinden dit te lang duren en pleiten voor een winterregeling.