Elsevier negeert wens universiteiten
De onderhandelingen tussen uitgever Elsevier en de Nederlandse universiteiten over abonnementsgelden en de toegang tot wetenschappelijke publicaties zijn volledig vastgelopen. De universiteiten willen dat wetenschappelijke publicaties vrij toegankelijk worden, precies zoals staatssecretaris Dekker (OCW) dat ook wil. Elsevier lijkt echter niet mee te willen werken aan deze verandering.
"We gaan onze onderzoekers nu informeren over de gevolgen hiervan", zegt Gerard Meijer, die namens de universiteiten de onderhandelingen met Elsevier voert. Een van de gevolgen kan zijn dat wetenschappers nu vanaf 1 januari online geen door Elsevier gepubliceerde artikelen meer kunnen lezen. "Inclusief de artikelen die zij zelf hebben geschreven. Dat is zeer ongemakkelijk. Maar we nemen als gezamenlijke universiteiten en academische ziekenhuizen een principieel standpunt in. Als Elsevier niet beweegt, dan zeggen wij allemaal onze abonnementen op."
Onderzoekers zijn zelfs bereid te betalen. Maar Elsevier heeft het monopolie.
Met elke uitgever van wetenschappelijke tijdschriften en publicaties maken Nederlandse universiteiten, hogescholen en andere instituten afspraken over de abonnementsgelden. Dat gaat om periodes van vijf jaar. En in het geval van Elsevier betreft dat een miljoenenorder. De universiteiten willen de afspraken voor de periode 2015-2019 alleen verlengen als de uitgevers bereid zijn om de toegankelijkheid te vergroten. In het laatste voorstel van Elsevier gaat de uitgever daar echter in het geheel niet op in.
"Het wrange is dat onze onderzoekers en auteurs degenen zijn die de tijdschriften van Elsevier voor een groot deel vullen: zo'n 10.000 artikelen per jaar. Die onderzoekers willen dat hun publicaties breed toegankelijk zijn. Zij zijn zelfs bereid om daar zelf voor te betalen. Maar Elsevier heeft een monopoliepositie en weigert daarom te bewegen. In hun model blijft iedereen betalen voor online toegang tot publicaties. En dat betekent dus dat ze niet voor iedereen te lezen zijn. Daar kunnen en willen wij niet in meegaan."
Open access
Staatssecretaris Dekker liet anderhalf jaar geleden al weten dat wat hem betreft over vijf jaar 60 procent en over tien jaar 100 procent van alle Nederlandse wetenschappelijke publicaties 'open access' is: gratis en voor iedereen toegankelijk.
Voor uitgeverijen betekent dit dat hun verdienmodel voor wetenschappelijke publicaties drastisch verandert. Veel uitgevers staan daarom niet meteen te springen om deze ontwikkeling. Onderhandelingen met verschillende andere uitgevers verlopen echter beter dan met Elsevier.