Omkoping in buitenland amper onderzocht

Door verslaggever economie Gert-Jan Dennekamp

De Nederlandse justitie heeft nog geen enkel bedrijf voor de rechtbank gebracht voor buitenlandse corruptie. In de VS ligt momenteel het Brits-Nederlandse Shell onder vuur, maar in Nederland komen de zaken nauwelijks van de grond.

Het landelijk parket zegt nu vijf corruptiezaken in onderzoek te hebben. De Amerikaanse justitie daarentegen heeft de afgelopen jaren al voor miljarden aan boetes opgelegd.

Ton Maan, officier van justitie: "Het zijn hier pas strafbare feiten sinds 2001. Toen zijn we eerst expertise op gaan bouwen en internationale contacten gaan leggen, want het zijn onderzoeken die met name op het buitenland gericht zijn. En dat kost heel veel tijd."

Trafigura

Een onderzoek dat wel van de grond kwam, is dat naar het Nederlandse bedrijf Trafigura. Invloedrijke Jamaicaanse politici hebben in 2006 31 miljoen Jamaicaanse dollar (260.000 euro) gekregen van dat bedrijf. Dit smeergeld zou zijn betaald om oliecontracten in de wacht te slepen. Trafigura ontkent de beschuldigingen.

Uit stukken uit Jamaica blijkt dat Nederland de beschuldigingen serieus neemt en dat het land is gevraagd om hulp. Een speciaal onderzoeksteam is in Jamaica geweest. Het onderzoek loopt nog steeds.

Ton Maan: "In Jamaica moest wetgeving aangepast worden om Nederland in de gelegenheid te stellen samenwerking aan te gaan met de autoriteiten daar. Dat heeft een vertraging gegeven van bijna anderhalf jaar."

Kritiek

Uit een onderzoek dat deze week werd gepresenteerd door Transparancy International blijkt dat ook Nederlandse bedrijven miljarden betalen om opdrachten in de wacht te slepen. De Organisatie voor Economische Samenwerking in Europa (OESO) bekritiseerde Nederland, omdat er weinig werk werd gemaakt van de aanpak van omkoping.

In totaal heeft de OESO Nederland nu zeventien zaken toegestuurd waarbij mogelijk smeergeld is betaald door Nederlandse bedrijven. Van die zaken heeft Nederland volgens Maan nu vijf zaken geselecteerd die verder worden uitgezocht, waaronder ook Trafigura.

Lastig

Vanaf 2001 is het dus mogelijk om dit soort zaken in Nederland aan te pakken, maar de wet wordt zelden gebruikt. Ton Maan: "Je moet onderzoek doen in het buitenland. En als er een buitenlandse overheid omgekocht is, dan moet je diezelfde overheid vragen om mee te werken aan het onderzoek daar naar. Dat is heel lastig en resulteert dus in langdurige onderzoeken."

Sinds 2006 loopt er een onderzoek naar Mittal Steel. Het toen in Rotterdam gevestigde bedrijf zou ambtenaren in Liberia hebben omgekocht. Na jaren onderzoek zegt justitie nu dat onderzoek te staken omdat er geen bewijzen gevonden zijn.

Justitie heeft de afgelopen jaren al wel enkele boetes opgelegd: een miljoen euro aan Paradigm BV, aan Akzo drie miljoen en aan enkele andere bedrijven ook een miljoen. Maar die zaken komen allemaal uit de VS.

Minder prioriteit

Econoom Kees Cools, gespecialiseerd in ondernemingsfinanciering, denkt dat dit soort onderzoeken hier minder belangrijk worden gevonden dan in de VS. "Het heeft hier minder prioriteit om zaken na te jagen die in het buitenland spelen. En al helemaal niet als het om buitenlandse ondernemingen gaat. Stel, een Franse onderneming die in Afrika iets doet... Het is vrijwel ondenkbaar dat wij daar achteraan zouden gaan."

Bij het onderzoek naar Shell dat momenteel in de VS loopt, is de Nederlandse justitie niet betrokken, onder het motto: wat een ander doet, hoeven wij niet te doen.