Polderklei geeft schatten prijs

Door verslaggever Pauline Broekema

Soms is voor Nederlandse boeren de oogst meer dan alleen het binnenhalen van aardappelen, uien, bieten of winterpeen. Het hangt af van de regio, maar in het najaar geeft de bodem soms ook geheimen prijs.

In oude landbouwgebieden ontdekt een akkerbouwer nog wel eens een hoefijzer of een kop van een tabakspijpje.

In Flevoland gaan de vondsten terug naar de tijd dat het land nog zee was, de Zuiderzee. Waar vissers hun netten uitwierpen en schepen hun lading losten in de havens. En onderweg - het kon flink spoken - kostbare waar verloren of schipbreuk leden.

Netverzwaarders

Archeoloog Dick Velthuizen laat in het depot van Museum Nieuw Land de vondsten zien, kasten vol. De netverzwaarders zijn op het oog misschien niet spectaculair, maar vertellen wel hun verhaal. De netten werden mooi strak op de zeebodem gehouden met een steen, aan het net bevestigd met touw of een staalkabel.

"Ze gebruikten meer dan stenen als netverzwaarder", zegt Velthuizen en wijst op gewichten van een weegschaal.

Polderjongens

Scherven worden ook wel tussen het loof uitgehaald, of een achttiende eeuwse kruik voor mineraalwater.

Veel boeren schenken hun vondsten aan de Archeologische Dienst van Flevoland, zoals vroeger de polderjongens, die eind jaren dertig aan de Noordoostpolder werkten. Ze stonden hun gevonden scherven en stenen af.

"In de werkbarakken hing een bord waarop stond wat ingeleverd moest worden", vertelt de archeoloog.

Topstuk

Het absolute topstuk wordt op dit moment geconserveerd in een atelier in Delft: twee halsringen, van brons, uit de IJzertijd. Toen de Zuiderzee land was. Het zijn sieraden van de vroegste bewoners.

Ze zijn op een miraculeuze manier ontdekt. Een boer was na de uienoogst bezig met zijn erf, veegde het en vond tussen het afval een stuk ijzer. Toen hij beter keek, bleek het meer dan dat. "Waarschijnlijk had zijn medewerker het als afval tussen de uien uitgehaald en van de lopende band gegooid."

Velthuizen is de boer nog steeds dankbaar dat hij even tijd besteedde aan het stukje schroot.

Museum

Het is voor het museum van onschatbare waarde. Later vond hij er nog één. Ze zullen over een tijdje te zien zijn in Museum Nieuw Land in Lelystad.

Lees ook weblog Binnenland: Oogsttijd