Het congres van minuut tot minuut

17.50

Het einde van de live-uitzending. Ferry Mingelen concludeert dat de uitslag toch anders is dan door velen werd verwacht: "Niet 90 procent voor en 10 procent tegen."

17.44

Ook demissionair minister Ernst Hirsch Ballin wijst er op dat er een forse minderheid tegen samenwerking met de PVV is.

17.42

Kamerlid Ad Koppejan zegt nog niet te weten wat hij dinsdag in de fractie gaat doen. Hij noemt de steun in de zaal "bemoedigend".

17.40

Oud-onderhandelaar Ab Klink: "Ik vind 32 procent tegen nog substantieel. En ik vind dat er wel erg gemakkelijk werd gedaan van: dit is binnen." Hij meent dat de Kamerleden Ferrier en Koppejan in deze uitslag voldoende steun kunnen zien om vast te houden aan hun standpunt.

17.38

Fractievoorzitter Maxime Verhagen vindt de uitspraak van het congres heel duidelijk en heeft vertrouwen in het oordeel van de fractie volgende week.

17.36

Kamerlid Kathleen Ferrier, die over een paar dagen in de fractie voor of tegen het akkoord moet stemmen: "Ik ga er nog eens rustig één of twee nachtjes over slapen. Rustig mijn mind opmaken. Er is toch een substantiële minderheid die onze positie deelt."

17.32

Het congres wordt afgesloten met het Wilhelmus, staand gezongen. Elk CDA-congres eindigt met het volkslied.

17.29

Henk Bleker: "Ook ik heb de afgelopen maanden weleens getwijfeld." De partijvoorzitter bedankt speciaal oud-Eerste en Tweede Kamerlid Hannie van Leeuwen die fel tegen het akkoord is, maar heeft aangegeven dat zij zich zal neerleggen bij het oordeel van het congres. Hij bedankt ook oud-premier Dries van Agt die ondanks zijn kritiek lid van de partij zal blijven.

17.26

Henk Bleker: 4.033 stemmen geteld, 2759 voor en 1274 tegen, dus 68 procent voor en 32 procent tegen.

17.25

De notaris heeft de stemmen geteld en brengt ze naar partijvoorzitter Henk Bleker.

17.23

Volgende resolutie, over herbezinning op de grondbeginselen. Met applaus aangenomen.

17.21

Volgende resolutie, voor tolerantie en vrijheid van meningsuiting. Aangenomen.

17.19

Volgende resolutie, over het aanstellen van een bewindspersoon van moslimhuize aan te wijze. Ook verworpen.

17.18

Volgende resolutie, over gebrek aan duurzaamheids-, milieu- en klimaatbeleid. Ook verworpen.

17.17

Volgende resolutie, ook tegen gedoogsteun van de PVV. Ook verworpen.

17.16

Volgende resolutie: niet akkoord gaan met regeren met de PVV. Protest uit de zaal, want wat heeft het nog voor zin om te stemmen? Maar de congresvoorzitter wijst erop dat iedereen recht heeft op stemming.

17.13

Er wordt gestemd over andere resoluties. Om te beginnen over de resolutie tegen de gedoogsteun van de PVV. Die wordt verworpen.

17.10

Fractievoorzitter Verhagen: "Lieve partijvrienden, dit is een feest, een feest van de democratie. Ik ben blij dat ik uw vertrouwen niet heb beschaamd."

17.09

Een luid applaus in de zaal.

17.07

Er wordt gestemd. De uitslag is duidelijk: een meerderheid in de zaal is voor. De exacte verdeling wordt nog geteld. De stemmen zijn ook ingeleverd.

17.05

Mopperende CDA'ers voor de NOS-microfoon. Ze vinden dat andere moties ook in stemming moeten worden gebracht. Partijvoorzitter Bleker belooft de zaak nog eens aan te kaarten.

16.58

Een CDA-lid in de zaal protesteert omdat de procedure opeens is veranderd. De in stemming gebrachte resolutie vervangt andere resoluties. De congresvoorzitter zegt dit verantwoord te vinden omdat de resolutie van het partijbestuur inhoudelijk op de rest lijkt.

16.57

Congresvoorzitter: "Ik breng in stemming: een resolutie van het partijbestuur die de fractie oproept uitwerking te geven aan het regeer- en gedoogakkoord."

16.55

De resolutie tegen samenwerking met de PVV is verworpen. Het congres is dus voor samenwerking met de PVV.

16.52

De procedure is onduidelijk, zegt de congresvoorzitter. Het was niet iedereen duidelijk welke resolutie aan de orde was. De resolutie wordt opnieuw in stemming gebracht. De voorzitter leest de tekst nog eens voor. Het gaat om een resolutie tegen samenwerking met de PVV. Het advies van het partijbestuur is: tegen.

16.50

Partijvoorzitter Henk Bleker legt uit dat als de eerste resolutie wordt verworpen, het pleit dan nog niet is beslecht in het voordeel van het akkoord. "Over alle moties wordt gestemd om een goed beeld te krijgen."

16.44

Er wordt gestemd over de verschillende resoluties. Het gaat er rommelig aan toe. Eerst wordt gestemd over de derde resolutie die tegen samenwerking met de PVV is. Het is onduidelijk hoe de stemverdeling is. Daarom moeten de stemkaarten in een mandje worden gegooid.

16.37

De congresvoorzitter schorst voor vijf minuten. Daarna begint de stemming.

16.26

Oud-minister Bert de Vries: "We moeten hier gewoon niet aan beginnen."

16.23

De voorzitter wijst erop dat het heel warm is in de zaal en dat sommige mensen in de zaal daar problemen mee hebben en dat er mensen zijn die met het openbaar vervoer naar huis maken. "We maken nog één rondje in de zaal." Hij wil de stemprocedure zorgvuldig kunnen afronden.

16.21

Kamerlid Coskun Cörüz wijst erop dat hem als moslim vaak wordt gezegd dat hij het niet moet wagen om tegen te stemmen. Maar, zegt hij, in het akkoord staat bijvoorbeeld niets over een kopvoddentaks. "Ik steek mijn nek hier voor uit".

16.19

Kamerlid Sander de Rouwe: "Dit is niet alleen de dag van het congres, dit is de dag van de terugkeer van het CDA. Geert Wilders kan zijn borst nat maken."

16.06

Ad Koppejan: "Ik heb de voorkeur van een andere coalitie. We moeten geen podium geven aan Wilders met zijn boodschap van haat tegen de islam."

16.04

Ad Koppejan: "Wij horen bij elkaar. Het CDA is een huis dat vele kamers kent. Eenheid in verscheidenheid. Laat ons daarom niet uit elkaar spelen. Niet door discussies in de media en al helemaal niet door samenwerking met de PVV."

16.02

Kamerlid Ad Koppejan: "Voor u staat een christendemocraat en geen dissident. 27 jaar ben ik actief in het CDA. Ik houd van deze partij."

16.00

Kathleen Ferrier: "Ik kan niet aan de zijlijn blijven staan, als ik zie welke kant ons land op gaat."

15.57

Kamerlid Kathleen Ferrier: "Toen ik de politiek in ging, heb ik heel bewust gekozen voor het CDA. Het CDA is de partij die de blik ver over de duinen en dijken kan richten. Ik kan niet anders dan tot de conlusie komen dat een regering met gedoogsteun van de PVV niet goed is, niet voor ons land en niet voor de partij."

15.38

Dries van Agt, eerste lijsttrekker van het CDA: "Het gaat mij zeer aan het hart dat ons CDA zich dreigt te verbinden aan de PVV. Want Wilders en de zijnen doen herhaaldelijk en hardop afstand van het internationale recht." Van Agt zegt dat het CDA zich zou "verminken" als de partij in zee gaat met de PVV.

15.26

Oud-minister Camiel Eurlings op zeer luide toon: "Ik vertrouw het onze leiding toe om dadelijk als wij deze weg op gaan, onze lijn te bewaken."

15.22

Oud-Eerste en Tweede Kamerlid Hannie van Leeuwen: "Ik ben 65 lid, eerst van het ARP, daarna van het CDA. Ik heb al in een vroeg stadium tegen Maxime Verhagen en de anderen gezegd dat ik tegen een coalitie met de PVV ben en ook tegen de gedoogsteun. Ik blijf vechten, voor de partij en voor de democratie."

15.19

Oud-premier Piet de Jong: "Op mijn oude leeftijd moet ik constateren dat de hand wordt gelicht met de vrijheid van godsdienst, en dat kan niet."

15.17

Ab Klink: "Op mijn weg hiernaar toe zag ik een spandoek met de tekst: Wat zou Martin Luther King gestemd hebben? Ik weet zeker: hij was hier tegen geweest. Ik roep u op: Don't do it."

15.15

Staande ovatie van een deel van het publiek voor oud-onderhandelaar Ab Klink. "Ik zou meneer Van Agt willen vragen: blijf alsjeblieft wel lid."

15.09

Oud-premier en -informateur Ruud Lubbers komt de zaal binnen.

15.07

Oud-CNV-voorzitter Doekle Terpstra: "Soms gaan principes voor het resultaat."

14.59

Demissionair minister Piet Hein Donner: "Ik heb vertrouwen in het CDA, dat we ons niet besmeuren met de stellingname van Wilders. Het is niet wat de mond ingaat wat onrein is, maar wat de mond uitgaat."

14.44

Demissionair minister Ernst Hirsch Ballin: "Verantwoordelijkheid nemen, kan ook betekenen: nee zeggen. Ik kan alleen maar zeggen dat Ab Klink gelijk had toen hij zei: we hebben tijd nodig om hierover na te denken. Wij horen niet thuis in een politiek verbond met Wilders. Doe dit de mensen niet aan, doe dit de partij niet aan, doe dit het land niet aan."

14.43

Een aantal resoluties wordt ingetrokken, omdat sprake is van dubbeling. Discussie over de resoluties begint.

14.38

Toelichting op de twaalfde resolutie: "Het is tijd voor een herbezinning op de grondbeginselen van de partij."

14.35

Toelichting op de elfde resolutie: "Hoe gaan wij na dit congres met elkaar verder als CDA-leden?"

14.29

Toelichting op de negende resolutie: "Wij roepen op tot veel discussie, niet via de media, maar onder elkaar, in de Rijnhal of waar dan ook."

14.28

Toelichting op de achtste resolutie: "Ik kan als CDA'er nooit accepteren dat wij iemand toestaan om de islam niet als religie te accepteren." Agreement to disagree had er nooit mogen komen.

14.27

Toelichting op de zevende resolutie: "Wij verzoeken u om in een werkgroep een visie te ontwikkelen samen met de moslims in het land."

14.23

Toelichting op de zesde resolutie: Er moet in het minderheidskabinet een bewindspersoon van islamitische afkomst komen. "Wij willen signaal afgeven dat echt iedereen binnen het CDA meetelt."

14.21

Toelichting op de vijfde resolutie: "Duurzaamheid, klimaat- en milieubeleid hadden in het akkoord veel beter moeten zijn verwoord. Omdat dit niet is gebeurd, kunnen wij niet akkoord gaan."

14.20

CDA-onderhandelaar Ank Bijleveld: "Ik moet u erop wijzen dat het gedoogakkoord onderdeel uitmaakt van het regeerakkoord en dat u het gedoogakkoord niet op zich kunt afwijzen."

14.17

Toelichting op de vierde resolutie: "Hoe kan ik dit nog uitleggen aan mijn moslimvriend die probeert een goede Nederlander te zijn?"

14.15

Toelichting op de derde resolutie: "25 leden vinden dit gedoogakkoord een brug te ver en roepen u op om dit gedoogakkoord niet te steunen."

14.14

Toelichting op de tweede resolutie: "Ik heb op het CDA gestemd omdat ons is toegezegd dat samenwerken met de PVV nauwelijks denkbaar was, omdat deze partij zo ver van het CDA afstond. Mijn vertrouwen is beschaamd."

14.11

Toelichting op de eerste resolutie: "Alle ogen gericht op ons, op de moslims. Wij spreken ons uit tegen samenwerking met de PVV. Ik ben zelf eenderde van mijn leven loyaal aan deze partij."

14.09

De resoluties worden voorgelegd.

14.07

Fractieleider Verhagen besluit zijn speech met de woorden: "We moeten ons niet laten leiden door de angst voor de PVV, maar we moeten geloven in de kracht van het CDA. Ja, laten we het gaan doen."

14.05

Een zeer geëmotioneerde Maxime Verhagen: "Ik ben 34 jaar lid van de partij en ik houd van deze partij en ik geloof in mijn partij."

14.04

Fractievoorzitter Verhagen: "Het gaat om de vraag: Ga ik als CDA-lid de verantwoordelijkheid nemen om dit mogelijk te maken of ga ik de verantwoordelijkheid nemen om dit onmogelijk te maken? Is de gedoogsteun van de PVV een goede reden om dit af te wijzen?"

14.02

Fractievoorzitter Verhagen: "Dit akkoord is geen breuk met het verleden, want op veel terreinen bouwt het voort op wat Ruud Lubbers en Jan Peter Balkenende hebben bereikt."

13.56

Fractievoorzitter Verhagen: "De PVV zit niet in het kabinet, omdat de PVV niet wil erkennen dat de islam een godsdienst is als alle anderen. In het akkoord staat de vrijheid van godsdienst als een huis, en ook de vrijheid van onderwijs."

13.52

Fractievoorzitter Verhagen: "Sommige partijen zijn sterker dan sommige media en sommige linkse partijen ons willen laten geloven."

13.51

Fractievoorzitter Verhagen: "Ik heb overwogen de handdoek in de ring te gooien. Maar ik ben gebleven, omdat wij in het CDA de traditie hebben om verantwoordelijkheid te nemen. En omdat ik ervan overtuigd was dat wij tot een goed akkoord zouden komen."

13.49

Fractievoorzitter Verhagen: "Het was niet altijd even makkelijk. Zeker niet toen Ab en ik een andere kant op gingen, nadat wij vijftien jaar hadden samengewerkt. Maar Ab, ik ben heel blij dat je er vandaag bij bent."

13.46

Fractievoorzitter Verhagen: "Ik geef toe: de manier waarop dit tot stand is gekomen, had iets van een dolle rit in de achtbaan."

13.45

Fractievoorzitter Verhagen: "Laten we vooral aan het einde van de middag samen naar buiten gaan, schouder aan schouder".

13.44

Fractievoorzitter Verhagen begint aan zijn toespraak. "Ik heb nog nooit zoveel CDA'ers bij elkaar gezien, zoveel betrokken CDA'ers."

13.41

Partijvoorzitter Henk Bleker: "Ik ben realist. Ik erken dat de gedogende partij hier ook zijn verhaal bij heeft. Maar wij hebben hier ook ons verhaal bij. Iedereen in dit land heeft gelijke kansen en er zal zelfs harder worden opgetreden tegen discriminatie."

13.37

Partijvoorzitter Henk Bleker: "Ik laat mij niet aanleunen - niet dat dit gezegd is, maar voor wie het nog wil gaan zeggen - dat dit voorstel door een drang naar het pluche zou zijn ingegeven."

13.31

Het congres wordt voortgezet. Eerst zal partijvoorzitter Henk Bleker spreken.

13.30

Fractievoorzitter Maxime Verhagen komt omringd door beveiligers de zaal binnen.

13.27

Er liggen inmiddels zestien resoluties, zowel voor als tegen het akkoord. Aan het einde van het congres wordt hierover gestemd.

13.25

Oud-minister Camiel Eurlings over het congres: "Je wordt door iedereen aangesproken, merkt overal een stukje zorg". Zelf is hij voorstander.

13.23

Europarlementariër Wim van de Camp zegt ook voorstander van het akkoord te zijn.

13.22

Oud-minister Jaap de Hoop Scheffer zegt dat het akkoord zijn steun zal krijgen. Over de eenheid in de partij zegt hij: het komt uiteindelijk altijd weer goed.

13.14

Oud-minister Ben Bot constateert dat het applaus in de zaal tot nu toe luider klonk voor mensen die zich voor het akkoord uitspraken dan voor de tegenstanders. Zelf is hij voorstander.

13.00

Oud-onderhandelaar Ab Klink: "Het is tekenend dat uitgerekend vandaag iemand (Geert Wilders, red.) in Berlijn gaat spreken, waar bijna vijftig jaar geleden president Kennedy zei: Ich bin ein Berliner."

12.56

Oud-minister Cees Veerman: "Ik was van plan om niet te komen, omdat ik mijn bezwaren al bekend heb gemaakt. Maar later dacht ik: ik moet wèl komen, ik moet erbij zijn. Het is toch mijn partij en die heb ik lief, hoewel er nu een verkeerde keuze dreigt te worden gemaakt."

12.55

Oud-premier Piet de Jong: "Er is meer weerstand dan ik had verwacht. Ik ben tegen, ik hoop dat het verworpen wordt."

12.54

Demissionair minister Gerda Verburg: "Na dertig jaar CDA is het nodig om met elkaar van gedachten te wisselen en aan het einde van de dag tot een oordeel te komen. En dat we dan als één partij, als eenheid naar buiten komen."

12.51

Oud-Kamerlid Jan Schinkelshoek: "Mijn bezwaren zitten niet in het akkoord, hoewel me dat niet helemaal is meegevallen. Mijn bezwaren liggen bij de samenwerking met de PVV, die geen stabiel kabinet oplevert."

12.46

Demissionair minister Ernst Hirsch Ballin: "De bezwaren van mensen gaan overwegend over de invloed die Wilders hiermee krijgt. Het gaat erom dat Wilders de eisen stelt."

12.43

Demissionair Piet Hein Donner over het aantal tegenstanders bij de microfoons: "Maar hoeveel zijn dat er op de hele zaal. Ik heb nog te weinig gehoord over: wat zijn de consequenties als je dit afwijst? Wat win je daarmee?"

12.42

Het dissidente Kamerlid Ad Koppejan: "Dit is een feest van de partijdemocratie en daar kan menige politieke partij nog een puntje aan zuigen."

12.41

Het dissidente Kamerlid Kathleen Ferrier: "Ik vind het goed dat iedereen vanuit zijn hart en zijn overtuiging spreekt en dat is precies de kracht van het CDA."

12.41

PVV-Kamerlid Richard de Mos twittert: "Richard kijkt naar het CDA-congres en gaat ervan uit dat de Christen Democraten een wijze beslissing nemen en stemmen VOOR het akkoord!"

12.39

Ferry Mingelen wijst erop dat veel mensen die in de zaal het woord nemen 'tegen' zijn. Oud-Kamerlid Liesbeth Spies proeft "een andere ondertoon".

12.37

Wachtenden bij de microfoon reageren woedend als de congresvoorzitter de pauze aankondigt. "Worden wij hier monddood gemaakt?" De voorzitter geeft alsnog spreektijd, maar omdat de mensen al de zaal uitlopen, maken zij daar geen gebruik van.

12.29

Spreker in de zaal: "Ik vind het erg jammer om vanuit mijn ARP-verleden tegen te moeten stemmen. Omdat de PVV een beweging is; geen leden, geen democratie. Iedereen mag een school oprichten, behalve als je van de islam bent. Dat kan toch niet?"

12.26

Een jong CDA-lid wijst erop dat er niet te veel moet worden bezuinigd op de "culturele juwelen" van het land, zoals het Omroeporkest.

12.15

Spreker in de zaal: "Ik bespeur bij de mensen die tegen zijn zo'n angst. Waarvoor die angst? Heb vertrouwen. Ik heb ongelooflijk veel waardering voor Maxime Verhagen en de andere onderhandelaars en wens hun het komende weekend veel slaap toe."

12.14

Spreker in de zaal: 'Tweespalt trekt alleen journalisten, geen kiezers".

12.02

Spreker in de zaal: "Ik ben 20 jaar, Rotterdammer, islamiet en een Nederlander, een trotse Nederlander. Hoe kan ik mijn vrienden overtuigen: stem op het CDA?"

12.01

Oud-fractievoorzitter Frans Andriessen zegt: in deze constellatie niet meewerken.

11.53

Spreker in de zaal: "De gretigheid waarmee dit gebeurt, getuigt van een tunnelvisie. Met verkeerde ingrediënten kun je geen goede maaltijd opdienen."

11.52

Spreker in de zaal: "Wat ook de eindconclusie moge zijn, we moeten blijven werken aan de eenheid in de partij."

11.49

Congresvoorzitter: "Het loopt tegen twaalven en er staan lange rijen bij de microfoons. Degene die nu staan te wachten, komen nog aan de beurt. Daarna, over ongeveer een half uur, gaan we lunchen."

11.45

GroenLinks-Kamerlid Ineke van Gent twittert: "Marja van Bijsterveld zit tussen @kcferrier en @adkoppejan in. #bliksemafleider #sfeermaker"

11.43

Bar dicht op last van de brandweer. Geen koffie en broodjes meer. De congresvoorzitter had hier iets na elven al voor gewaarschuwd.

11.39

Spreker in de zaal: "Ad Koppejan is één van ons. Je hoeft het niet met hem eens te zijn. Hij is ook nog eens jarig vandaag." De congresvoorzitter zet 'Lang zal hij leven' in, maar krijgt geen bijval. "Zingen doen wij dan later wel", zegt zij.

11.37

Spreker in de zaal: "Ik sta hier met warme gevoelens. Het CDA is uit moed geboren. We lopen niet weg voor moeilijke keuzes."

11.36

Spreker in de zaal: "Akkoord is solide, maar niet solidair".

11.35

Spreker in de zaal: "De PVV heet de Partij voor de Vrijheid, maar is eigenlijk de partij van de onvrijheid".

11.30

Ank Bijleveld: "Dit is geen kabinet met de PVV, dit is een VVD-CDA-kabinet."

11.29

Spreker in de zaal: "Dit is een onzalige LAT-relatie met een partij die tweedracht zaait".

11.24

Spreker in de zaal: "Jezus zei: wat u aan de minsten van ons heeft gedaan, heeft u aan allen gedaan." Hij wijst erop dat geen mensen moeten worden uitgesloten.

11.19

Ank Bijleveld is ook voor het vervangen van het woord 'animalcops' door 'dierenpolitie'.

11.17

Jan Kees de Jager: "We doen dit met ons hart en ons geweten".

11.13

Spreker in de zaal: "Sommigen vinden het misschien onbelangrijk, maar er staan nogal wat Engelse termen in de akkoorden. Ik vraag mij af waarom dierenpolitie 'animalcops' moeten heten. "

11.12

CDA-Kamerlid Henk Jan Ormel twittert: "Inbreng sprekers tot nu toe vnl. kritisch, maar voorstemmers krijgen harder applaus. Waar blijven de dames?"

11.11

Spreker in de zaal: "Ik ben trots op het CDA, ongeacht de uitkomst".

11.09

Spreker in de zaal: "De geest van het akkoord is bruin en van God los. We will never surrender."

11.06

Op last van de brandweer worden mensen verzocht zich niet op te hopen bij de snack- en drankenafdeling.

11.00

Een spreker uit Ede: "Ik ben trots op dit akkoord." Hij voegt hieraan toe dat er rond het akkoord wel "een geur van onreinheid" hangt en dat hij daarom tegen de samenwerking met de PVV is.

10.57

Spreker in de zaal: "Dit applaus is mij veel te hard." Deze uitspraak komt hem op boe-geroep te staan. De spreker geeft een rode kaart voor het akkoord.

10.56

Maxime Verhagen betreedt het podium om de zaal te begroeten en krijgt een staande ovatie.

10.54

Een islamitische CDA'er zwaait met een koran en een bijbel. Hij zegt: "Ik heb mijn zoon beloofd om hier voor hem en zijn klasgenootjes op te komen."

10.52

Ank Bijleveld wijst op de passage in regeerakkoord: "De overheid behandelt alle burgers en ingezetenen van ons land gelijk en discrimineert niet."

10.51

Fractievoorzitter Maxime Verhagen is bij de Rijnhal in Arnhem aangekomen.

10.46

Spreker in de zaal: "We hebben een goed akkoord. Laten wij de eenheid bewaren."

10.44

Spreker in de zaal: "We moeten constateren dat Geert Wilders eigenlijk Geert Judas Wilders heet. Hij maakt de samenleving kapot en we moeten niet met hem samenwerken."

10.41

De eerste vragenstelster roept de dissidente Kamerleden Ferrier en Koppejan op om bij de fractie te blijven, zodat hun stem gehoord kan blijven worden. Vraag aan de voorzitter: "Waar bent u precies trots op? Waarom moet het CDA koste wat het kost regeren?"

10.40

De mensen mogen vragen stellen uit de zaal.

10.32

Demissionair minister Jan Kees de Jager van Financiën: "Het draait niet alleen om de financiën." Maar: "We bezuinigen minder op de sociale zekerheid en op de zorg dan in het eigen CDA-program."

10.30

Ank Bijleveld: "Wij durven hier te staan en uw oordeel te vragen." "We beoordelen mensen niet als groep, maar als individu."

10.26

Medeonderhandelaar Ank Bijleveld begint aan haar toelichting op de akkoorden.

10.25

De spelregels worden uitgelegd: de CDA-onderhandelaars Ank Bijleveld en Jan Kees de Jager zullen iets uitleggen over de akkoorden. Mensen in de zaal mogen vragen stellen. Er zijn acht microfoons.

10.22

GroenLinks-Kamerlid Ineke van Gent twittert: "Het is beslist. Congres gaat met applaus staan voor Bleker."

10.21

Partijvoorzitter Henk Bleker leest een tekst voor van kerkvader Augustinus met de titel 'Wij zijn de tijden'. De eerste regels: "Het zijn slechte tijden, het zijn moeilijke tijden."

10.19

Waarnemend partijvoorzitter Bleker begint geëmotioneerd aan zijn speech. "Het was mijn club, het is mijn club, het blijft mijn club. Als dat het gevoel na afloop is, kunnen we zeggen: we hebben een goed congres gehad."

10.18

Het congres begint. Henk Bleker komt het podium op. Hij krijgt een staande ovatie.

10.16

Kamerlid Elly Blanksma hoopt op een open en eerlijke discussie. Ze wil niets kwijt over hoe het er eerder deze week in de fractie is toegegaan.

10.15

De organisatie roept om dat de mensen nog vijf minuten hebben om hun plaats in te nemen.

10.12

Volgens demissionair minister Piet Hein Donner kan Wilders het kabinet alleen in gijzeling nemen als de oppositiepartijen tegen, tegen, tegen blijven in plaats van de samenwerking te zoeken met CDA en VVD.

10.10

Gerd Leers, oud-burgemeester van Maastricht: "Het gaat niet om de toekomst van de partij, maar om de toekomst van het land. Ik zeg ja tegen het akkoord, maar nee tegen de verdeeldheid."

10.08

Het 'dissidente' Kamerlid Ad Koppejan: "Ik neem mijn besluit vandaag nog niet".

10.03

Oud-CNV-voorzitter Doekle Terpstra tegen presentator Ferry Mingelen: Het gaat niet alleen over het onderhandelingsresultaat, maar vooral ook over de vraag: willen wij samenwerken met de PVV?

10.01

Waarnemend partijvoorzitter Henk Bleker voor NOS-microfoon: "Het gaat niet echt om de toekomst van het CDA, het gaat om het gevoel: dit is nog echt mijn club".

10.00

Het congres begint iets later, omdat nog niet iedereen binnen is.

09.50

De live-uitzending begint; u kunt het CDA-congres van begin tot eind volgen op Nederland 1, Radio 1 en Politiek 24.

09.27

Rond half tien staan enkele honderden mensen in de rij om naar binnen te kunnen. Er zijn 4800 aanmeldingen, er kunnen 4500 mensen in de zaal. Voor de mensen die niet naar binnen kunnen, is een aparte ruimte beschikbaar.

09.11

Enkele tientallen mensen voeren actie voor de Rijnhal in Arnhem. Zij hebben spandoeken bij zich met teksten als: "Sie haben es gewusst".