Steeds meer ama's in gevangenis

Door redacteur Merlijn Stoffels

Steeds meer alleenstaande minderjarige asielzoekers (ama's) worden opgesloten in de gevangenis. Het gaat daarbij meestal om tieners die niets strafbaars hebben gedaan. De minderjarige asielzoekers worden opgesloten omdat ze illegaal in Nederland zijn. Het aantal ama's dat in de gevangenis zit is het afgelopen jaar zelfs verdubbeld.

In 2009 vroegen 300 jongeren asiel aan, in 2008 waren dat er nog 160. Dat aantal neemt alleen maar toe, blijkt uit nieuwe cijfers van justitie. Ook verdwijnen steeds meer van hen achter de tralies.

De jongeren worden bij de grens opgepakt of door de politie aangehouden op straat. Justitie en politie hebben geen verklaring voor de stijging in het afgelopen jaar.

Open karakter

Alleen in Nederland en Engeland worden asielzoekers opgesloten. In de landen om ons heen is de opvang veel opener. Volgens Carla van Os van Defence for Children is dit dan ook een "zeer onwenselijke" situatie. De kinderen hebben vaak al een trauma, omdat ze vaak zijn gevlucht uit oorlogsgebieden als Somalië, Afghanistan en Irak. In de gevangenis komt er nog een trauma bij, stelt de organisatie.

Opsluiten mag ook helemaal niet volgens het kinderrechtenverdrag. Defence for Children krijgt steun van de Verenigde Naties, de Raad van Europa en veel nationale mensenrechten- en vluchtelingenorganisaties.

Minister van Justitie Ernst Hirsch Ballin erkent de problematiek. Hij wil dan ook dat de gevangenis in het Brabantse Overloon, die speciaal is ingericht voor minderjarige asielzoekers, een meer open karakter krijgt.

Veiligheid

Maar de maatregelen die hij aankondigt zijn mager en komen niet tegemoet aan de eisen uit het Kinderrechtenverdrag, zegt Defence for Children.

Ook het NIDOS, verantwoordelijk voor de opvang van minderjarige asielzoekers in Nederland, vindt dat de gevangenis geen geschikte plek is voor jongeren. De organisatie pleit voor kleinere opvang. Dat is volgens het NIDOS niet alleen goedkoper, maar daar kan er ook voor gezorgd worden dat meer kinderen terug gaan naar het land van herkomst. Dat gebeurd nu bijna nooit, aldus het NIDOS.

Hirsch Ballin wil wel het regime in de gevangenis versoepelen, maar een open inrichting, zoals een asielzoekerscentrum, is volgens hem geen optie. De minister zegt de veiligheid van de jongeren dan niet meer te kunnen garanderen.

Prostitutie

Die veiligheid is wel nodig, want vòòr 2008, toen deze detentie nog niet bestond, verdwenen honderden minderjarige asielzoekers uit de opvangcentra. De meisjes en jongens uit bijvoorbeeld Nigeria en India werden geronseld door mensenhandelaren, zo bleek later.

Ze werden te werk gesteld in de prostitutie in landen als Italië en Spanje. Eind 2007 rolde de politie een internationaal mensensmokkelnetwerk op, maar daarmee stopte de verdwijningen niet. Opsluiting was de enige oplossing, stelde de politiek. Met dit strenge regime hoopt de regering ook jonge asielzoekers af te schrikken om naar Nederland te komen.

Controversieel

De huidige demissonaire minister van Justitie Hirsch Ballin kan hier geen besluit over nemen, omdat de kwestie controversieel is verklaard door de Tweede Kamer. Het volgende kabinet zal een besluit moeten nemen over detentie voor minderjarige asielzoekers.

Volgens Defence for Children en NIDOS is haast geboden. Ze willen dat er zo snel mogelijk een eind komt aan het onterecht opsluiten van kinderen in de gevangenis.