Crisis zet Deense model onder druk

Nog een kleine maand en dan is het Prinsjesdag. Dan zal het gaan over de bezuinigingen, net als vrijwel overal elders in Europa. Hoe bezuinigen onze buurlanden eigenlijk? Gaat daar ook de pensioenleeftijd omhoog? Of komen er andere maatregelen? Deel drie van de serie De Rekening: Denemarken.

Door redacteur Harrie van Veen

Denen raken niet snel in paniek als zij werkloos worden. In tijden van economische tegenwind kunnen werkgevers mensen makkelijk ontslaan. Die ontslagen werknemers in Denemarken kunnen een beroep doen op een uitgebreid voorzieningenstelsel dat bekend staat als het Deense model.

Dat houdt in dat er een actief activeringsbeleid is met uitgebreide na- en omscholingsprogramma's. En mocht het een werkloze toch niet lukken om in negen maanden een nieuwe baan te vinden, dan zijn er nog altijd gesubsidieerde banen beschikbaar.

Dit model stond jarenlang garant voor een lage werkloosheid in Denemarken, maar door de economische crisis is het onder druk komen te staan. Net als veel andere Europese landen moet ook de Deense regering bezuinigen: 24 miljard kronen (3,3 miljard euro) in de komende tweeënhalf jaar.

Kaasschaaf

Om dat bedrag te halen, wordt vooral de 'kaasschaafmethode' gebruikt. Alle ministeries moeten inleveren.

Eén van de meest in het oog springende bezuinigingen is het beperken van de lengte van de werkloosheidsuitkeringen, van vier naar twee jaar. Verder wil de regering van premier Rasmussen het lidmaatschap van de vakbond, waar werknemers zich verzekeren tegen werkloosheid, duurder maken en de mogelijkheid om de kosten van dat lidmaatschap af te trekken van de belasting, beperken. Ook wil de regering de uitgaven voor na- en bijscholing van werklozen omlaag brengen.

Deze maatregelen stuiten op veel verzet. Critici menen dat het hele Deense model op losse schroeven komt te staan.

Overzicht van de bezuinigingen in Denemarken

Begroting953 kronen (131 miljard euro, tekort: 2,7%)*Bezuiniging24 miljard kronen (3,3 miljard euro, 2,5%)Tijdsbestektot 2013Bedrag per hoofd van de bevolking4400 kronen (605 euro)Belangrijkste maatregel(en)* verlaging werkloosheidsuitkeringen: 1,5 miljard kronen (206 miljoen euro)Overige maatregelen* beloofde belastingverlagingen worden uitgesteld * lidmaatschap vakbond (waar mensen zich verzekeren tegen werkloosheid) wordt duurder * besparen op nascholing, kinderbijslag en ontwikkelingshulp

*Bron: Eurostat