Formatie gaat derde week in

De formatiebesprekingen zijn de derde week ingegaan. De fractievoorzitters van VVD, CDA en PVV praten in de ochtend, middag en avond met informateur Opstelten over de vorming van een rechts minderheidskabinet, met gedoogsteun van de PVV.

Bij de start van zijn werkzaamheden zei Opstelten dat hij drie weken nodig zou hebben om zijn werk af te ronden. Deze week is dus heel belangrijk, omdat duidelijk moet worden of de onderhandelaars het binnen die tijd eens kunnen worden over een aantal zeer lastige onderwerpen.

Ruil

De drie partijen hebben afgesproken om 18 miljard euro te bezuinigen. Het CDA en de VVD hebben in hun verkiezingsprogramma's al harde ingrepen voorgesteld in onder meer de sociale zekerheid en de zorg. De PVV heeft dat niet. De vraag is nu in hoeverre Wilders bereid is in te stemmen met harde maatregelen in ruil voor een vergaande verscherping van het immigratie-, integratie- en asielbeleid.

"Wilders ligt nogal dwars", aldus politiek redacteur Joost Vullings in het Radio 1 Journaal. "De VVD heeft hem wel onderschat. Bij Mark Rutte leefde het idee dat Wilders - die eens bij de club hoorde - het wel met hem eens was. Wilders heeft nu wel andere ideeën, maar deze SP-ideeën zijn meer geleende standpunten. Hij gaat niet moeilijk doen. Dat doet hij dus wel."

Ook lopen de onderhandelingen moeizaam vanwege Wilders' standpunten over enkele grondrechten. Zo wil de PVV de vrijheid van godsdienst aanpassen om de Koran te verbieden. Ook wil hij islamitische scholen verbieden en dat kan alleen door de wijziging van de vrijheid van onderwijs.

"VVD en CDA gaan de Grondwet niet aanpassen. En al zouden ze het willen, dan heb je een tweederde meerderheid nodig", aldus Joost Vullings. "Het is een onbegaanbare weg."

Prinsjesdag

De onderhandelaars hebben haast omdat ze op Prinsjesdag - over vier weken - een eigen begroting willen presenteren waarin de nieuwe maatregelen staan. Het demissionaire kabinet van CDA-premier Balkenende is deze begroting nu aan het voorbereiden. Een demissionair kabinet mag echter niet met te ingrijpende voorstellen komen.

Vullings denkt dat een kabinet-Rutte I nog haalbaar is voor Prinsjesdag. Het CDA-congres die de kans krijgt in te stemmen met het concept-regeerakkoord, kan op zaterdag 11 september worden gehouden. Voor de formatie, het benoemen van bewindspersonen, de installatie en het debat over de regeringsverklaring is dan nog anderhalve week over.

Wel zal dan de Troonrede nog door premier Balkenende worden geschreven.

De onderhandelaars hoeven dus niet per se deze week klaar te zijn. "Het wordt wel een stressvolle race tegen de klok", aldus Vullings.