Schaduw-regeerakkoord Paars-plus

Door Joost Vullings

Sinds maandag 5 juli onderhandelen de fractievoorzitters van VVD, PvdA, D66 en GroenLinks over een mogelijk Paars-pluskabinet. Een wonderlijke combinatie gezien de verkiezingscampagne. VVD en PvdA voerden volop campagne tegen elkaar en lieten geen kans onbenut om te vertellen dat de verschillen tussen hen enorm groot zijn. Een ramp voor het land als de ander de grootste zou worden, was de onderliggende boodschap. Maar de verkiezingsuitslag en een mislukte poging over rechts veroordelen de partijen tot elkaar.

De laatste dagen heb ik mij gezet tot het schrijven van een schaduw-regeerakkoord. Doel daarvan is inzicht te geven in mogelijk compromissen tussen de vier partijen. Waarbij ik recht wil doen aan de speerpunten van de betrokkenen. De fractievoorzitters benadrukken keer op keer dat deze tijd vraagt 'dat partijen over hun eigen schaduw heen stappen'. Ik ben er dus vanuit gegaan dat men politieke moed toont en besluit zaken aan te pakken in plaats te parkeren in commissies of andere politieke bezweringsformules. Al met al moet ik zeggen, dat het vinden van compromissen niet zo heel moeilijk is. Moet wel gezegd, dat ik in mijn ééntje onderhandel. Daarnaast beperk ik mij tot de hoofdlijnen van de belangrijkste dossiers. En dat maakt het leven een stuk eenvoudiger.

Hervormingen

Over de AOW-leeftijd zijn de partijen het eens, die moet naar 67 jaar. Alleen het tempo waarin verschilt. Het lijkt mij handig op dit punt de PvdA te volgen. Dus in 2020 naar 66, in 2025 naar 67. Voordeel van deze optie is, dat die op steun kan rekenen van de sociale partners. Draagvlak is dan gegarandeerd. VVD, D66 en GroenLinks hebben daarmee gelijk wisselgeld vergaard voor andere kwesties.

De arbeidsmarkt bijvoorbeeld. De PvdA moet dan toestaan dat de WW-duur verkort wordt naar 1 jaar. De uitkering kan dan in de eerste maanden omhoog. Ook het ontslagrecht wordt versoepeld. De ontslagvergoeding wordt aangewend door de oud-werkgever om te investeren in scholing en het verkrijgen van een nieuwe baan. Daarnaast wordt er fors bezuinigd op reïntegratiegelden. Om nieuwe banen te creëren worden de tarieven van de eerste drie belastingschijven verlaagd. De arbeidskorting wordt verhoogd. De laatste punten zijn politiek nagenoeg onomstreden.

De woningmarkt lijkt een ingewikkeld dossier omdat de VVD zich nadrukkelijk verzet tegen beperking van de hypotheekrenteaftrek (HRA). Terwijl D66 niet ingrijpen op de woningmarkt tot breekpunt heeft gemaakt. Toch is er een compromis denkbaar. De wens van de VVD om de overdrachtsbelasting te halveren wordt gehonoreerd. Daarnaast wordt besloten de HRA de komende tien jaar te handhaven. PvdA, D66 en GL geven hun wens tijdelijk op, omdat ingrepen in de HRA gezien de toestand van de economie en de huizenmarkt niet verstandig zijn. Toch wordt niet gekozen voor stilstand. Iedere hypotheek die vanaf 1 januari wordt over- of afgesloten is alleen aftrekbaar als het een zogenaamde annuïtaire hypotheek is. Aflossen van de schuld wordt dus het devies. Huizenbezitters worden zodoende gedwongen kapitaal op te bouwen. Op de huurmarkt wordt scheefwonen aangepakt. Alle vier de partijen pleiten voor een sociaal leenstelsel. Studenten gaan dus lenen. Voor 2015 wordt zo'n stelsel ingevoerd.

Hoogte uitkeringen

Is voor de PvdA en GL een te gevoelig punt om daar op te bezuinigen. De hoogte van de uitkeringen blijft dus gehandhaafd.

Onderwijs

Is brede consensus over om daarin fors te investeren, circa 2,5 mld.

Zorg

Lastig dossier. Want verschil in bezuinigingsbedragen loopt fors uiteen. VVD wil fors snijden in het basispakket en de PvdA wil een inkomensafhankelijke premie. Daarnaast verschil van opvatting over hoe de zorg aangestuurd moet worden: via de overheid of via de markt. In de praktijk wordt het deels door overheid, deels door markt aangestuurd. Paars plus zou moeten streven naar het beste van deze twee werelden. De volgende maatregelen lijken mij politiek haalbaar: - beperkte ingrepen in basispakket - klein gedeelte nominale premie wordt inkomensafhankelijk - zorgtoeslag alleen nog voor de laagste inkomens - kosten voor wonen verdwijnt uit AWBZ - AWBZ gaat terug naar de basis; een vangnet voor onverzekerbare kosten. Geen rollators, etc - Eigen risico naar circa 200 euro

Buitenland/Defensie/Ontwikkelingssamenwerking

Dit cluster leent zich bij uitstek voor een positieve uitruil. Partijen kiezen ervoor dingen te doen in plaats van elkaars wensen te blokkeren. Leidt tot volgende plaatje: - beperkte politiemissie in Afghanistan - Bijdrage OSW van 0,8% BNP naar 0,7% BNP (levert circa 600 mln op) - Op defensie wordt ook ongeveer 600 mln bezuinigd. - Nederland stopt met testfase JSF - Kabinet draagt uit dat EU kansen biedt i.p.v. een bedreiging is.

Immigratie/Integratie

Afstand tussen VVD en GL lijkt hier levensgroot. Strafbaar stellen illegaliteit is voor GL bijvoorbeeld onbespreekbaar. Toch zijn er genoeg aanknopingspunten om te komen tot de volgende maatregelen. - Beperking huwelijksmigratie door strengere taaleisen. - Kansloze immigranten hebben eerste 5 jaar geen recht op een uitkering. - Bij integratiebeleid ligt nadruk op werk en taalbeheersing

Overheid/Bestuurlijke Vernieuwing

Aantal ambtenaren wordt fors ingeperkt. Bestuurlijke vernieuwing leent zich om een 'vrije kwestie' te worden. Een dossier waar coalitie en oppositiepartijen samen tot een akkoord moeten/kunnen komen.

Mobiliteit

De extra investeringen in infrastructuur die de VVD voorstelt gaan door. Alleen balans wegen en OV wordt aangepast ten behoeve van laatstgenoemde. Dit om PvdA, D66 en GL tegemoet te komen. Nadeel van alleen maar investeren in infrastructuur is, dat volgens het CPB het de files nauwelijks oplost. Daarom wordt er een eenvoudige platte heffing ingevoerd bijvoorbeeld via de kilometerteller. Voor VVD moet dit te behappen zijn, omdat het CDA dit steunt. Maakt deze maatregel electoraal minder riskant.

Energie/Klimaat/Milieu

Dit is bij uitstek het terrein waarop GL veel zou moeten binnenhalen om regeringsdeelname te rechtvaardigen. En toch hoeft dat de VVD niet te schaden, want het taboe op kernenergie is nagenoeg verdwenen. - Door twijfels over kwaliteit Klimaatwetenschap is draagvlak voor maatregelen aangetast. Kabinet zou, om redenen van beeldvorming, er verstandig aan doen vaker moeten spreken over een energieprobleem dan over een klimaat probleem. - Vasthouden aan klimaatdoelen van vorig kabinet - Verhoging energiebesparingsdoelstelling 3% p/j - Verdere vergroening fiscaal stelsel - Geen nieuwe kolencentrales - Verhoging subsidieregeling duurzame energie. Wel goed oog houden voor doelmatigheid. - Als een consortium van bedrijven een kerncentrale wil bouwen, stelt de overheid zich constructief op.

Tenslotte

Bovenstaand 'regeerakkoord' is niet doorgerekend, is ook geen voorspelling. Slechts een gedachtenoefening waartoe samenwerking tussen VVD, PvdA, D66 en GL kan leiden.

Deel artikel:

Advertentie via Ster.nl