Aanleiding geweld Kirgizië onduidelijk

Door correspondent Kysia Hekster

Het geweld in het zuiden van Kirgizië laait steeds verder op. Het leger heeft toestemming gekregen met scherp te schieten op de vechtende en plunderende Kirgizische en Oezbeekse jeugd, desondanks worden nog steeds huizen in brand gestoken door grote groepen vaak dronken jongeren.

De vrees bestaat dat het dodental nog veel verder zal oplopen. Veel van de gewonden zijn er ernstig aan toe en de situatie is nog altijd niet onder controle.

Platgebrand

Uit Osj, de tweede stad van het land, komen dramatische verhalen. Het grootste deel van de Oezbeekse bevolking zou inmiddels gevlucht zijn richting de grens met Oezbekistan, even verderop.

Het centrum van de stad is grotendeels platgebrand. Lijken liggen in de straten van de stad. Hulpdiensten wordt het werk onmogelijk gemaakt. Ambulances worden tegengehouden en artsen durven niet naar buiten. Alle winkels zijn leeggeplunderd. Eten is er niet meer te krijgen.

Inmiddels komen ook uit andere steden uit het zuiden dit soort berichten. In Jalalabad is vannacht de universiteit 'Vriendschap der Volkeren' in brand gestoken. Even buiten de stad hebben jongeren geweren en tanks buitgemaakt bij de plundering van een wapenarsenaal.

Politieke omwenteling

Er is geen eenduidige verklaring te geven voor het plotseling oplaaien van het geweld. Volgens de interim-regering zit de verdreven president Bakijev erachter.

Verschillende verhalen doen de ronde over wat precies de directe aanleiding was. Zo zou een onbetaalde restaurantrekening de vlam in de pan hebben doen slaan. Anderen wijzen naar de moord eerder deze week op de Oezbeek 'zwarte Aibek', een bekende maffioos in de regio als katalysator van de etnische strijd.

Vaststaat dat door de politieke omwenteling in het land in april veel van de criminele bendes, die vaak nauwe banden hadden met de vorige machthebbers, hun posities bedreigd zien. En wat is er makkelijker dan extreem arme en kansloze jongeren tegen elkaar op te zetten en de strijd om de macht via hen uit te vechten?

Referendum

De Oezbeken en de Kirgiezen maken in het zuiden van het land allebei ongeveer 50 procent van de bevolking uit. De Oezbeken hebben grotendeels de controle over de middenstand en verdienen het geld. Dat wekt natuurlijk de jaloezie van de Kirgiezen.

De Oezbeken op hun beurt voelen zich juist gediscrimineerd, bijvoorbeeld omdat het Oezbeeks niet erkend wordt als officiële taal.

De angst bestaat dat het geweld overslaat naar het noorden, naar de hoofdstad Bisjkek. Voor 27 juni staat een referendum gepland waarin de Kirgiezen zich mogen uitspreken voor een nieuwe grondwet. Het zou ook legitimatie geven aan de nieuwe leiders die in april na een volksopstand aan de macht kwamen.

Zaterdag vroeg interim president Roza Otoenbajeva de Russen om militaire hulp. Maar de Russische president Medvedev wil zich nog niet in de strijd mengen en liet weten het geweld in Kirgizie als een intern conflict te beschouwen.

Morgen komen de leden van de Sjanghai Veiligheidsorganisatie bij elkaar om over ingrijpen te spreken.