Wat is de overeenkomst tussen een Colt-revolver en een Ikea-kastje?

Wat is de overeenkomst tussen een Colt-revolver en een Ikea-kastje? Het antwoord wordt gegeven op de tentoonstelling 'Norm=vorm', over standaardisatie en ontwerp. De tentoonstelling opende dit weekend in het Gemeentemuseum in Den Haag.

In het museum en het bijbehorende boek wordt uitgelegd hoe standaardisatie ons leven vormgeeft. Het begon ooit in de porseleinindustrie in China, waar gespecialiseerde vaklui specifieke onderdelen van het servies (kom, oor, inkleuren) afwerkten. Henry Ford perfectioneerde het systeem door met lopendebandwerk een luxeproduct als de auto voor de gewone man beschikbaar te maken.

Oorlog

Ook de Colt-revolver neemt een belangrijke plaats in in deze industriële geschiedenis. Samuel Colt wilde voor de pioniers in Amerika een wapen dat makkelijk uit elkaar was te halen om schoon te maken en waarbij onderdelen makkelijk te vervangen waren. Niet al te verschillend van de manier waarop Ikea vandaag de dag bijvoorbeeld boekenkasten levert.

De wapenindustrie leverde sowieso een belangrijke bijdrage aan de manier waarop ons leven steeds eenvormiger werd. Generaals zagen voor het gemak graag uniformiteit in kleding, wapens en materieel. Het Wehrmachtskanister dat Hitler liet ontwikkelen om zijn troepen makkelijk van brandstof en water te voorzien, was zo effectief dat de geallieerden het graag overnamen, onder de naam 'moffenvat', de jerrycan.

Archaïsch

Het overzicht maakt ook duidelijk hoe hedendaagse standaardmaten nog vaak zijn gebaseerd op achterhaalde concepten. Zo komt de standaardinhoud van een wijnfles (750 ml) voort uit de gemiddelde longinhoud van de glasblazers die ze vroeger maakten.

Ook ons toetsenbord is eigenlijk achterhaald: de QWERTY-indeling was ooit handig omdat de armen van de typemachine zo minder snel in elkaar haakten, maar tegenwoordig blijft het vooral de standaard omdat er anders zo veel secretaresses moeten worden omgeschoold.

Het bewijst maar dat als iets eenmaal de norm is geworden, er maar moeilijk weer van af te komen is.

De tentoonstelling is nog te zien to 15 augustus. Het bijbehorende boek (€34,95) is verschenen bij Thieme Art.