Moordenaar Malcolm X vrijgelaten

Thomas Hagan, de moordenaar van Malcolm X, is gisteren na 45 jaar vrijgelaten. Hij wandelde de poort uit van een gevangenis aan de Malcolm X Boulevard in New York.

Malcolm X was de Amerikaanse woordvoerder van de Nation of Islam, een radicale beweging uit de jaren 60 die vond dat zwarten superieur waren aan blanken. Vlak voor zijn dood had X afstand genomen van de groep.

Levenslang

In februari 1965 werd de activist door drie mannen doodgeschoten. Hagan was ook lid van de Nation of Islam en gaf als enige zijn betrokkenheid toe. Hij kreeg daarvoor levenslang. Twee anderen die voor de moord vastzaten, hebben altijd ontkend dat ze iets met de moord te maken hadden.

De afgelopen twintig jaar mocht Hagan al wel doordeweeks thuis overnachten. Hij is 69 en nu voorwaardelijk vrijgelaten.

Waarom X?Malcolm X liet zich zo noemen, omdat hij zijn echte achternaam, Little, beschouwde als een slavennaam.Die naam hadden zijn voorouders gekregen, nadat ze als slaven naar Amerika waren gebracht. De Afrikaanse familienaam was verloren gegaan in de overlevering.Daarom noemde hij zichzelf volgens een gebruik binnen de Nation of Islam maar Malcolm X.

Conflict

Op de dag waarop hij werd doodgeschoten zou Malcolm X een speech geven voor de Organization of Afro-American Unity. Die organisatie had X opgericht, nadat hij in 1964 met ruzie uit de Nation of Islam was gestapt.

"Dat vertrek had heel wat kwaad bloed gezet", zegt Chris Quispel auteur van Hardnekkig Wantrouwen, een boek over de relatie tussen blank en zwart in de VS.

"Daar kwam nog bij dat Malcolm X wat minder radicaal begon te worden. Zo begon hij stilaan te geloven dat samenwerking met blanken misschien mogelijk was en ging hij zich meer richten op sociale rechtvaardigheid dan op rassenstrijd. Dat soort dingen wilde hij die dag gaan vertellen."

Spijt

Thomas Hagan was 22 jaar toen hij Malcolm X vermoordde en verklaarde onlangs dat hij toen jong en onwetend was. Nu heeft hij spijt en zou hij wel beter weten. Quispel: "Hij heeft in de gevangenis sociologie gestudeerd, dat hij nu meer weet, klopt dus ongetwijfeld."

Nadat Hagan zestien keer tevergeefs om vrijheid vroeg, heeft een laatste spijtbetuiging een commissie overtuigd, met zijn voorwaardelijke vrijlating gisteren tot gevolg.