'Misvattingen leidden tot sluiten luchtruim'

De beslissing om het luchtruim te sluiten vanwege de aswolk was gebaseerd op misvattingen en een gebrek aan feiten. Dat schrijft de Britse krant Daily Mail.

De krant toont satellietbeelden met het onderschrift: "Vals alarm? Satellietbeelden laten zien dat er misschien nooit een verschrikkelijke vulkanische aswolk boven Engeland heeft gehangen". De beelden onderstrepen wat de krant ontdekte toen het onderzoek deed naar de redenen om de vliegtuigen aan de grond te houden.

Het massaal aan de grond houden van vliegtuigen was volgens The Daily Mail het gevolg van een noodplan van VN-organisatie ICAO, wat staat voor International Civil Aviation Organisation. Het plan werd in september gepubliceerd, volgens de krant om een herhaling te voorkomen van wat in 1982 gebeurde. Toen vielen alle motoren uit van een Boeing 747 die dwars door de aswolk van een Indonesische vulkaan was gevlogen. Ze konden overigens worden herstart op een lagere hoogte waarna het vliegtuig veilig landde.

Het 'zero tolerance'-beleid uit het noodplan van de ICAO wordt in de VS en daarbuiten genegeerd, schrijft de krant. Er wordt vertrouwd op het eigen oordeel. "Het is een handleiding, geen regel", zegt een woordvoerder van de Britse luchtverkeersleiding tegen de Daily Mail.

Overtuigende plaatjes

Een tweede element dat leidde tot de sluiting van het Europese luchtruim, waren de gegevens van het Met Office, de Britse meteorologische dienst. Die lieten een grote aswolk zien die zich steeds verder uitbreidde. Maar de overtuigende plaatjes die het Met Office toonde, waren gebaseerd op theoretische modellen. Daar komt nog bij dat het modellen waren die as toonden die zó dun was dat het met het blote oog niet te zien zou zijn geweest.

De werkwijze van het Met Office is niet onomstreden. Andere onderzoeksfirma's, zoals het Amerikaanse WSI dat wordt geraadpleegd door tal van luchtvaartmaatschappijen, houden er andere regels op na. WSI toont as aan zijn klanten alleen als het in het echt ook zichtbaar is. Roy Strasser van WSI zegt tegen The Daily Mail: "De ervaring leert dat as pas gevaarlijk is als het waarneembaar is met het blote oog".

Onderhoud

In aanvulling op de modellen kon het Met Office harde cijfers - niet gebaseerd op theorie, maar op feitelijke gegevens - goed gebruiken. Eén probleem: het vliegtuig om de gegevens te verzamelen stond wegens onderhoud aan de grond. Er was wel een tweede vliegtuig, alleen was dat kleiner en had het minder ruimte voor meetapparatuur. Maar het belangrijkste nadeel aan het kleinere vlieguig was dat het niet naar de hoogste regionen kon stijgen waar zich veel as bevond.

Naarmate de dagen vorderden dat er niet werd gevlogen, ontdekten wetenschappers dat vliegtuigmotoren 2000 microgram aan asdeeltjes per kubieke meter aankonden. Een niveau, schrijft de krant, ver boven het punt waarop as zichtbaar wordt. Uit de gegevens van het kleine vliegtuig van het Met Office bleek dat de lucht boven Engeland 100 microgram bevatte, een twintigste van wat toelaatbaar werd geacht.

Na een aantal stevige vergaderingen bij de Britse luchtverkeersleiding werd besloten dat er weer kon worden gevlogen. In de tussentijd was er voor ruim anderhalf miljard euro schade geleden en zaten duizenden mensen vast, wachtend op een vliegtuig dat hen naar huis zou brengen.