Voorlopig geen versoepeling Q-koortsbeleid
Door redacteur gezondheidszorg Rinke van den Brink
Voorlopig komt er nog geen aanpassing van het Q-koortsbeleid van de demissionaire ministers Klink en Verburg. Dat hebben de beide ministers laten weten op een persconferentie in Den Haag. Wel overwegen Klink en Verburg om per 1 juni aanstaande de maatregelen die december vorig jaar zijn genomen te versoepelen.
Het definitieve besluit daarover valt eind mei, als het lammerseizoen voorbij is. Dan stellen de deskundigen vast of er op grond van nieuwe epidemiologische gegevens daarvoor nog belemmeringen zijn. Eerste voorwaarde is dat alle geiten en schapen op melkbedrijven dan twee keer gevaccineerd zijn tegen Q-koorts.
Onzekerheid De effecten van de verplichte vaccinatie tegen Q-koorts –die in Brabant en een deel van Gelderland vorig jaar is begonnen en nu in de rest van het land ook zijn beslag gaat krijgen– zijn nog volstrekt onduidelijk. In het advies van de deskundigen aan de ministers wordt die onzekerheid over de effecten van de vaccinatie én van andere maatregelen vele malen benadrukt.
"Daarom", zegt directeur Laurent de Vries van GGD Nederland, "zijn wij zo blij dat er besloten is om nu geen besluit te nemen. Er zijn veel te veel onzekerheden en het is maar de vraag of die er eind mei niet meer zijn."
De Vries vindt dat er "harde gegevens nodig zijn voor de genomen maatregelen eventueel aangepast worden". De eerste cijfers van dit jaar over het aantal nieuwe Q-koortspatiënten –bijna 250- stemmen hem niet hoopvol over het verloop van de ziekte.
Uniek Ook Roel Coutinho, directeur voor het Centrum voor Infectieziektenbestrijding (CIB) van het RIVM, liet zich in die zin uit. "Het gaat om een Frans vaccin dat hier niet geregistreerd is en daardoor hebben we ook minder onderzoeksgegevens."
"Het vaccin lijkt abortussen bij dieren wel degelijk te voorkomen. En juist daarbij komen heel veel bacteriën vrij. Maar we weten niet of het ook tegen de eigenlijke infectie beschermt. Of dieren dus toch de bacterie blijven uitscheiden na vaccinatie."
Omdat de Q-koortsuitbraak volstrekt uniek is in de wereld, kunnen de deskundigen eigenlijk nauwelijks terugvallen op onderzoek dat elders gedaan is. "Het vaccin is nog nooit gebruikt op de schaal waarop wij het nu hier in Nederland toepassen", zegt Coutinho.
Verwachtingen "We verwachten op grond van de weinige literatuur die er is een bepaald effect van de vaccinatiecampagne, maar het is onzeker of die verwachtingen ook uit zullen komen. Daarom is het heel goed dat er is besloten tot uitstel van het eventueel afbouwen van maatregelen."
"Het is heel belangrijk om te zien wat er de komende tijd gaat gebeuren. In de eerste plaats: zijn straks alle dieren voor 1 juni daadwerkelijk gevaccineerd. En wat gaat er verder gebeuren, blijven die dieren na vaccinatie besmettelijk of niet. Dat weten we niet. En het is maar de vraag of we dat eind mei wel kunnen beoordelen. Dat is niet te voorspellen."
Effectief Minister Verburg van Landbouw benadrukte tijdens de persconferentie vooral de effectiviteit van de vaccinatie tegen het voorkomen van grote aantal abortussen bij de geiten en schapen. Daaraan ontleent ze veel hoop.
GGD-Nederland directeur Laurent de Vries daarover: "Het gaat zoals steeds om de afweging tussen humane volksgezondheidsbelangen en de economische belangen van boeren. Het gezond verstand heeft vandaag gezegevierd. Wij zijn echt blij dat volksgezondheid leidend is."
Fokverbod Als de deskundigen het groene licht geven voor versoepeling van de maatregelen dan wordt bijvoorbeeld het vervoersverbod naar de besmette bedrijven opgeheven. De 77 geruimde bedrijven kunnen dan weer nieuwe dieren kopen.
Verder zal het fokverbod dan ingetrokken worden en zal de melk van de bedrijven in plaats van eens per twee weken nog maar eens per twee maanden op Q-koorts getest worden.
Ook het ruimen van drachtige dieren zal aan het eind van dit lammerseizoen –half mei– gestopt worden. Het ruimen was een eenmalige maatregel voor dit jaar. Voor de gespaarde niet-drachtige dieren op besmette bedrijven blijft het levenslange fokverbod gehandhaafd. Melkgeiten en melkschapenbedrijven mogen in ieder geval nog een jaar langer niet uitbreiden.
Meldingsplichtig De Q-koorts blijft een meldingsplichtige ziekte. Door de aanwezigheid van veel Coxiella burnettii, de bacterie die Q-koorts veroorzaakt, in het milieu zullen er mogelijk nog besmette bedrijven bij komen.
Dit jaar zijn er al 247 nieuwe menselijke besmettingen met Q-koorts gemeld, Van die groep hebben tenminste 52 mensen dit jaar hun eerste ziektedag gehad. Die zijn besmet terwijl er dikke pakken sneeuw en ook ijs lagen. De Q-koortsbacterie is daar prima tegen bestand. Dit jaar zijn drie patiënten overleden met de chronische variant van Q-koorts. Zij hadden alle drie een andere ernstige ziekte.
Op bedrijven met een publieksfunctie mag pas publiek worden toegelaten voor lammetjesaaidagen als de dieren twee keer gevaccineerd zijn. Het aflammeren moet daar in afgescheiden ruimtes gebeuren.
Beraad Eind mei komen de deskundigen weer bijeen om de laatste beschikbare onderzoeksgegevens te bestuderen en op grond daarvan een nieuw advies uit te brengen aan de ministers. Dat advies leidt na een bestuurlijk overleg tot een nieuw besluit van de demissionaire ministers Klink en Verburg.