Kandidaten voor de gemeenteraad moeilijk te vinden

Iets minder dan de helft van de lokale politieke partijen heeft in de aanloop naar verkiezingsdag 3 maart moeite om geschikte kandidaten te vinden voor de gemeenteraad. De achterban denkt er al snel 20 a 30 uur per week aan kwijt te zijn zonder veel invloed te hebben. Dit negatieve beeld van het raadswerk schrikt af. Dat blijkt uit de reacties van lokale campagneleiders op vragen van NOS Net, een nieuw internetproject waarmee de NOS tijdens deze verkiezingscampagne plaatselijke politici vraagt naar hun ervaringen. Deze verhalen sluiten aan op de conclusies van een onderzoek dat eerder werd gedaan, tijdens de vorige gemeenteraadsverkiezingen. Dat gaf toen aan dat bijna de helft van de lokale afdelingen met rekruteringsproblemen worstelt. Een nieuwe versie van deze studie staat op het punt om te beginnen, maar volgens onderzoeker Marcel Boogers "zijn de signalen op dit moment dat het in 2010 niet beter gaat dan vier jaar geleden".

Verhuizing "Als Trots op Nederland herkennen wij dat het lastig is kwalitatieve kandidaten te vinden die zichzelf op een verkiesbare plaats willen zetten", meldt lijsttrekker Joost van Puijenbroek van de partij van Rita Verdonk in Tilburg. De PvdA in Doesburg heeft naar eigen zeggen "meer lijstduwers dan lijsttrekkers" - de meeste mensen op de lijst willen eigenlijk absoluut niet gekozen worden in de raad. "Het kost te veel tijd, gaat ten koste van je gezinsleven, je krijgt een hoop 'gezeik' aan je kop en waarschijnlijk meer negatieve reacties dan positieve", aldus campagnecoördinator Patricia Wevelkate-Hertgers over het imago van het raadswerk.

Raadslid Willie Oldengarm van GroenLinks in Meppel zat een jaar geleden met de handen in het haar: na de verhuizing van een partijgenoot dreigde het wel heel stil om haar heen te worden. Met wat hulp benaderde zij persoonlijk alle leden en alle personen uit haar netwerk. "En met succes - we hebben nu een lijst met 17 kandidaten."

Voetbalclub Ook dat sluit aan op de bevindingen van wetenschapper Boogers: "Partijen moeten nu veel meer moeite doen dan in een wat verder verleden om kandidaat-raadsleden binnen te krijgen. Dus vraag je de voorzitter van de voetbalclub, ook al is hij nog geen lid. Dat is ook logisch, want de Nederlandse partijen hebben in de loop van de tijd ook heel veel leden verloren; er is een steeds kleinere vijver om in te vissen. De spoeling wordt dunner en dat brengt natuurlijk risico's met zich mee: de selectie en daarmee de kwaliteit van raadsleden kan minder worden."

Hoeveel rekruteringsproblemen een partij lokaal heeft, hangt natuurlijk ook sterk af van de golfbewegingen in de landelijke politiek. De lokale afdelingen van D66, die met name meeprofiteren van het 'Pechtold-effect', hebben de wind op dit moment stevig mee. Maar ook zij hebben ervoor proberen te zorgen dat potentiële gemeenteraadsleden goed werden voorbereid op hetgeen ze te wachten staat. D66-lijsttrekker Jerome Schellings in Leidschendam-Voorburg heeft vorig jaar samen met partijgenoten van andere afdelingen bijeenkomsten georganiseerd waarin ervaren raadsleden tegenover nieuwelingen 'een zo realistisch mogelijk beeld' schetsten van de werkelijkheid. "Zowel inhoudelijk als qua tijdsinvestering", vertelt Schellings. "Daarbij zijn naast de positieve ervaringen ook de negatieve aan de orde geweest. Men weet dan op hoofdlijnen waar men ja tegen zegt."

In hetzelfde Leidschendam-Voorburg is de SP, met drie mensen vertegenwoordigd in de gemeenteraad, compleet afgehaakt. Het is niet gelukt om voldoende mensen op de kandidatenlijst te krijgen. En daarom staat het huidige SP-raadslid Andries van den Berg op 3 maart mee voor GroenLinks. "Dat is ook een partij die is gebaseerd op solidariteit."

Een selectie van reacties via NOS Net: (het netwerk van mensen die hun kennis en ervaring met ons delen).

Marc Hesp (VVD-kandidaat Menterwolde, Oost-Groningen)

"Hier zeggen de mensen ook dat ze liever geen raadslid worden. Het is hard werken, veel tijd, met name 's avonds, tegen een fooi als vergoeding. Op onze lijst hebben we 5 van de 10 die niet in de raad willen. Maar ons ledental is hier met 40 procent gestegen. Dat heeft deels te maken met een grote onvrede over de huidige heersende partij: PvdA."

Joost van Puijenbroek (lijsttrekker Trots op Nederland in Tilburg)

"We moeten ons realiseren dat het werk van politicus in de afgelopen tien jaar erg is veranderd. Vroeger had je als politicus een bepaald aanzien. Tegenwoordig zijn kiezers mondiger geworden en weten zij zichzelf via meer wegen te informeren over politieke kwesties. Denk bijvoorbeeld aan de nieuwe media. Hierdoor kom je als politicus makkelijker en vaker onder vuur te liggen."

Koos van Boven, (fractievoorzitter GemeenteBelangen Ede)

"Het was niet moeilijk om de eerste tien kandidaten te krijgen die ook werkelijk geïnteresseerd zijn in het lokale bestuur. Onder de kandidaten is één vrouwelijke wethouderskandidaat en er is nog een vrouw beschikbaar om afhankelijk van de te verkrijgen wethouderszetel namens GemeenteBelangen in het college te gaan. Tot nu toe eigenlijk alleen goed nieuws."

Elly van der Wilk (VVD-kandidaat Westland)

"De eerste zes kandidaten op de lijst zijn goed gemengd. Drie mannen en drie vrouwen. Drie ervaren mensen (ook qua leeftijd) en drie twintigers. Met een paar bestuursleden zijn we ons flink aan het voorbereiden op de campagne. Het krijgen van 'handjes en voetjes' is daarbij heel lastig. Men heeft veel interesse en vaak commentaar, maar is lastig te mobiliseren. De vorige keer was zelfs van de eerste vijftien kandidaten niet iedereen te enthousiasmeren."

Stijn Verbruggen (PvdA-raadslid Nijmegen)

"Er waren dit jaar meer en beter gekwalificeerde (tot zover je dat objectief vast kunt stellen) kandidaten dan vier jaar geleden. Een goede verklaring heb ik niet. Vier jaar geleden was de PvdA heel populair, dus je zou destijds een grotere aantrekkingskracht hebben verwacht."

Arnold Versteeg (SGP-kandidaat Ede)

"In het algemeen zie je dat, door toenemende tijdsdruk, mensen moeilijker te porren zijn voor een nevenfunctie. Zo ook voor het raadslidmaatschap. Je moet plaatselijke politiek echt leuk vinden om 'er voor te gaan'. De SGP heeft de grootste politieke jongerenorganisatie van Nederland. Dat is een kweekvijver van toekomstige politici. Voor hen geldt dat ze op termijn een raadlidmaatschap zien zitten."

Rinda den Besten (PvdA-wethouder Utrecht)

"Wij hebben nog steeds voldoende aanbod voor verkiesbare plekken op de lijst. Wel minder dan vier jaar geleden, maar toch nog genoeg voor een mooie lijst. De vier lijstduwers die we hebben, staan daar omdat ze een bekende Utrechter zijn. Maarten van Rossem, Hans Spekman bijvoorbeeld."

Michael Rieter (lijsttrekker Helder Helmond)

"Wij hebben zo'n 40 kandidaten op de lijst staan. Wij hadden graag de 50 rondgemaakt omdat iedere stem telt en wellicht die vijftigste kandidaat net dat aantal stemmen binnen had kunnen brengen zodat er één zetel meer uit zou kunnen komen. Er staan met kandidaten van 16, 17, bijna 18 en 19 veel jongeren op de lijst."

Marc Rijnders (VVD-raadslid Woerden)

"De VVD kan net als de meeste andere partijen in Woerden terugvallen op voldoende kandidaten. Opvallend is dat er veel aanwas van jonge mensen is. Wij hebben nu veel vrijwilligers in de vorm van fractie-assistenten, die staan nu ook op de lijst."

Marc Dubach ( D66-kandidaat Eindhoven)

"Het was deze verkiezingen niet moeilijk om geschikte kandidaten te vinden. Ook in Eindhoven werkt het landelijk effect door en zien we een aanwas van leden. Het verschil met vier jaar geleden is groot. Toen was het stukken moeilijker om een grote groep mensen gemotiveerd te krijgen."

Paul Vermast (GroenLinks-kandidaat Dronten)

"Het is sowieso al erg moeilijk om mensen te vinden die zich daadwerkelijk verkiesbaar willen stellen. Maar vrouwen vinden bleek bij het opstellen van de lijst echt onmogelijk. Er waren wel vrouwen die op de lijst wilden, maar alleen onder de voorwaarde dat ze niet verkiesbaar zouden komen te staan. Natuurlijk moet er ook wel een steekje los bij je zitten om in de gemeentepolitiek te gaan. Het raadswerk combineren met een baan en een gezin is een behoorlijke uitdaging."

Mart Keuning (kandidaat Christen Unie Leiden)

"Iedere politicus droomt van een trouwe achterban als die van de ChristenUnie. Ik heb wel eens de indruk dat de christelijke inborst die veel stemmers van de ChristenUnie hebben, mensen aanzet hun verantwoordelijkheid te nemen. Raadslid is niet een heel populaire baan. 'Nieuwelingen' waar ik mezelf overigens ook toe reken, vliegen er altijd vol energie in, maar je merkt heel vaak dat het naar verloop van tijd minder wordt. Als je vijf dagen in de week werkt en iedere avond vult met het lezen van stukken en het bijwonen van vergaderingen tot diep in de nacht, breekt dat mensen op."