Geheime stukken Koninklijk Huis openbaar
Honderden meters archiefmateriaal zijn openbaar geworden in het Nationaal Archief. Tot nu toe vertrouwelijke stukken over de oorlog en daarna de aanpak van collaborateurs, oorlogsmisdaden in Indonesië en ook over het Koninklijk Huis kunnen nu worden bekeken.
Het gaat onder meer om delen van het archief van het kabinet van de minister-president die betrekking hebben op het prinses Juliana en prins Bernhard. De reden dat de papieren nu openbaar zijn geworden, is dat er vijf jaar zijn verstreken sinds het overlijden van de twee.
Het meest in het oog springend zijn de documenten van de commissie-Donner die onderzoek deed naar een van de zwaarste politieke crises uit de jaren zeventig, de Lockheed-affaire. Vliegtuigbouwer Lockheed betaalde Bernhard in de jaren zestig en zeventig smeergeld in ruil voor lobbywerk. De affaire leidde bijna tot een constitionele crisis.
Onder de nu openbaar geworden documenten zitten de verslagen van de gesprekken die de commissie heeft gevoerd met betrokkenen; mensen van Lockheed, vrienden van prins Berhard en ministers.
Northrop Maar het meest in het oog springend is een mapje met opschrift Northrop. Al jaren zijn er geruchten dat prins Bernhard tegen betaling ook voor deze vliegtuigfabrikant heeft gelobbyd, al eind jaren vijftig. De zo juist geopenbaarde documenten geven voer aan deze geruchten.
In het bewuste mapje zit een persoonlijk briefje van Bernhard aan de toenmalig minister van Defensie. Daaruit blijkt dat Bernhard tijdens een gezellig avondje een goed woordje heeft gedaan voor Northrop. Ook wordt geconstateerd dat een verzetsvriend van Bernhard, Hans Teengs Gerritsen, op zijn aanbeveling als adviseur op de loonlijst van Northrop is geplaatst.
Adviezen gaf deze boezemvriend van Bernhard amper, zo gaf hij zelf toe, maar hij kreeg wel forse sommen geld van Northrop. Waar dat geld gebleven is, is niet duidelijk. En, zo stelt de commissie, het lobbyen door Bernhard staat in ieder geval haaks op de zijn bewering dat hij zich na 1954 niet meer heeft bemoeid met de aanschaf van vliegtuigen.
Nader onderzoek Al met al genoeg aanwijzingen die om nader onderzoek vroegen, maar toenmalig minister-president Joop den Uyl stopte het mapje Northrop in een la. Naar verluidt omdat hij vreesde dat een tweede omkoopschandaal de toch al wankelende monarchie verder in de problemen zou brengen. Prins Bernhard was al gestraft door het verbod om nog langer uniformen te dragen.
De stukken van de commissie-Donner en vele andere documenten over het Koninklijk Huis zullen de komende maanden door historici worden uitgeplozen. Directeur Martin Berendse van het Nationaal Archief verwacht dat het onderzoek zal leiden tot nieuwe inzichten.