Fractievoorzitter Frans Timmermans van GroenLinks-PvdA wil onderhandelen als de vier formerende partijen (PVV, VVD, NSC, BBB) er niet uitkomen. Dat zegt hij in gesprek met Nieuwsuur aan de vooravond van het congres van zijn partij.
Timmermans wil niet in zee met de PVV, maar mocht de VVD bellen en het over een andere boeg willen gooien dan wil GroenLinks-PvdA aan tafel. "Ik zal dan niet meteen de deur dichtgooien", zegt Timmermans.
'Veel harder geworden'
Eerder zei Timmermans dat er voor GL-PvdA nog lang geen rol is in de formatie en dat de vier rechtse partijen er moeten proberen uit te komen. "Nu hij ziet dat het lang duurt, begint dat beeld te kantelen. Timmermans vindt dat er na bijna 150 dagen nog weinig voortgang zichtbaar is, terwijl er veel problemen blijven liggen. En ondertussen is Timmermans in zijn oppositierol vrij onzichtbaar", zegt politiek duider Arjan Noorlander.
GL-PvdA wilde tijdens de verkiezingen in november 2023 de grootste partij worden met Timmermans als boegbeeld, die ook het premierschap ambieerde. "Dat is de ambitie die ik had", zegt Timmermans. "Ik dacht dat wij de grootste beweging in Nederland zouden kunnen worden."
Dat liep anders en Timmermans zit nu in de Kamer. Dat was wel even wennen, zegt de fractievoorzitter. "Het is allemaal veel, veel harder geworden. Vroeger speelde je op de bal, niet de man. Nu is het vaak andersom. Daar moet ik heel erg aan wennen en ik vind het niet leuk."
Desondanks wil Timmermans de volgende keer weer als lijstrekker de verkiezingen in. "Dat is echt mijn voornemen. Mijn richtjaar is 2026 om ervoor te zorgen dat we heel goed door de gemeenteraadsverkiezingen komen. Die zijn ontzettend belangrijk en al mijn energie is daarop gericht. Daar wil ik absoluut campagne voor voeren."
PVV-leider Geert Wilders reageert op X op de uitlatingen van Timmermans:
De positie van tweede partij leidt voor GL-PvdA inmiddels tot een zoektocht naar een duidelijker campagneverhaal, zo blijkt uit een rondgang van Nieuwsuur onder GroenLinks- en PvdA-leden in het hele land. "Het gaat te veel over de vorm van de samenwerking in plaats van de inhoud van ons gezamenlijke verhaal", zo klinkt het in de samenwerkende partijen. En: "Welke kant bewegen we eigenlijk op?"
In het van oudsher rode bolwerk van Friese PvdA'ers zijn er zorgen na de winst van de PVV. En ook over het beeld dat kiezers GL-PvdA zien als dé klimaatpartij. "Ik denk dat de PvdA de laatste jaren - en dat zie je ook in onderzoek terug - het klassieke rode verhaal is kwijtgeraakt. Dat ging over volksgezondheid, wonen, inkomen", zegt Statenlid Jaap Stalenburg." Nu is door de samenwerking het beeld ontstaan dat we een klimaatpartij zijn geworden."
Timmermans voelt zich door die kritiek niet aangesproken. "Wij vechten het hardst voor de verhoging van het minimumloon. Wij zijn de vaste partner van de vakbonden in Nederland. We werken ook keihard aan de bescherming van huurders en het weer op poten zetten van een echte volkshuisvesting. Dus allemaal heel donkerrode onderwerpen. Wie van de vier formerende partijen heeft het nog over bestaanszekerheid? Niemand, maar wij proberen dit in de Kamer voor elkaar te krijgen."
Andere woorden
In de havenstad Harlingen zijn ze er niet gerust op. Ook daar kreeg de PVV de meeste stemmen. "Die uitslag was zwaar teleurstellend en daar maken we ons zorgen om", zegt wethouder Erik de Groot (PvdA). Hij vreest dat de traditionele achterban conservatiever is dan de PvdA dacht. "De samenwerking met GroenLinks heeft positieve punten, maar verliezen we onze achterban? Het is onduidelijk welke kant we op bewegen."
De partij wil een duidelijk rood-groen verhaal. Zelfs in Utrecht en Amsterdam, waar GL-PvdA stevig won, is er behoefte aan een meer uitgesproken links geluid. De Amsterdamse wethouder Rutger Groot Wassink (GroenLinks) vindt dat de partij daar nadrukkelijker over na moet denken. "Er is wel wat aan de hand in dit land: woningnood, armoede en dakloosheid nemen toe. Ik vind dat we in een rijk land echt anders moeten gaan nadenken over herverdeling van welvaart", zegt hij.
Daar horen volgens Groot Wassink nieuwe thema's en andere woorden bij. "Dus wat minder onze toon matigen om het midden te behagen, maar gewoon weer lekker links zijn."
Verenigd links
Het is voer voor veel discussie in de partij. Zo ligt streng zijn op migratie gevoelig bij de achterban. Maar Timmermans wil wel die kant op. "Zeker als je dat doet in het kader van de hele migratiediscussie. Dus hoe willen wij groeien? Een bepaalde groei is onvermijdelijk, maar als je die groei te groot laat zijn, dan kun je de voorzieningen niet bieden die mensen nodig hebben. En dat is de grote discussie waar we het over moeten hebben."
Het gaat dan uitdrukkelijk niet over asiel, zegt Timmermans. "Als er ergens in de buurt een oorlog uitbreekt, dan hebben we een morele verantwoordelijkheid dat mensen die vluchten ook in Nederland een veilig heenkomen hebben. Daar kun je geen getal op zetten. Op de arbeidsmigratie kun je wel een getal zetten. die kun je wel beperken. Daar kunnen we wel keuzes maken."
En dus gaat de zoektocht door. Moet het groener, socialer, activistischer? Meer naar links of door het midden? In een kabinet of oppositie? Voor Timmermans is de koers nu al wel duidelijk, met ook de blik op de toekomst. "Dat je richting geeft over de lange termijn. Een visie neerlegt die weergeeft hoe de samenleving eruitziet die verenigd links voor ogen heeft."
De leden van GroenLinks en PvdA kunnen er zaterdag verder over praten, op het gezamenlijke partijcongres in Apeldoorn.
