85 procent van de bevolking van Georgië wil dat het land lid wordt van de Europese Unie. De meeste Georgiërs wantrouwen hun grote noorderbuur Rusland. Russische soldaten bezetten al sinds 1993 een deel van het land.
In december werd Georgië nog kandidaat-lid van de Europese Unie, maar nu lijkt de Georgische regering juist toenadering te zoeken tot Vladimir Poetin. Tot grote ontevredenheid van de bevolking: in hoofdstad Tbilisi zijn er massale protesten tegen een wet die ertoe zou leiden dat het land meer gaat lijken op Rusland en minder op de Europese Unie. Wat verklaart de dubbele houding van de Georgische overheid?
Met deze wet lijkt Georgië hetzelfde pad als Rusland te bewandelen.
Het wetsvoorstel werd vorig jaar ook al besproken, maar werd toen door regeringspartij Georgian Dream ingetrokken na felle protesten. Onlangs werd de wet toch weer ingediend. Een meerderheid van het parlement is voorstander, de president is tegen. De Europese Commissie heeft teleurgesteld gereageerd op het wetsvoorstel en spreekt van "zeer zorgwekkende ontwikkelingen".
"De wet is bedoeld om kritische media en maatschappelijk organisaties die een deel van hun geld uit het buitenland ontvangen, sterker te controleren", zegt Europa-deskundige Wouter Zweers (Instituut Clingendael). "Die worden dan aangemerkt als buitenlands agent of onder invloed van een buitenlandse mogendheid. Het idee daarachter lijkt te zijn dat ze die organisaties een beetje de mond snoeren in aanloop naar de verkiezingen die in Georgië plaats gaan vinden."
De Georgische regeringspartij, Georgian Dream, hoopt bij die verkiezingen in het najaar een absolute meerderheid te halen. "Zij denken blijkbaar dat deze wet helpt om kritische geluiden uit de maatschappij tegen te gaan", zegt Zweers.
Het parlement is sterk verdeeld over de wet. De pro-Europese oppositie ging recent op de vuist met leden van de regeringspartij:
Regeringscritici maken zich dan ook zorgen. Zoals de Rus Egor Kuroptev, die twaalf jaar geleden naar Georgië vluchtte omdat hij in Rusland als buitenlands agent werd bestempeld. Nu dreigt er voor hem hetzelfde te gebeuren in Georgië. "Dit komt voor mij niet als verrassing. De regering neemt al jaren steeds meer afscheid van democratische processen."
Kuroptev ondersteunt Russische migranten en bestrijdt met zijn ngo Russische desinformatie. Ook hij wordt financieel gesteund vanuit het buitenland. "Natuurlijk, onze projecten worden gesteund met Westerse subsidies. Waar moeten we anders ons geld vandaan halen? Het Kremlin?"
'Meningsuiting en democratie in gevaar'
Het is niet vreemd dat landen wantrouwend kijken naar dit soort buitenlandse beïnvloeding, zegt Zweers. "Er zijn meer landen die wetgeving hebben om dat tegen te gaan. Maar de wet die nu in Georgië wordt besproken, lijkt heel erg op een wet die eerder in Rusland is aangenomen. Je kunt zeggen dat die wet het einde van de vrijheid van meningsuiting en de vrijheid van democratie heeft betekend. Georgië lijkt deze wet echt in te stellen om datzelfde pad als Rusland te bewandelen."
De protesten in Tbilisi gaan dus ook over de vraag: kiest Georgië voor een Europese of een Russische toekomst? In december leek de regering nog voor EU-lidmaatschap te gaan, maar Kuroptev denkt dat de regering daar verder niet naar handelt. "Nadat ze het kandidaat-lidmaatschap ontvingen, is de retoriek van de regering sterk veranderd."
De relatie tussen de regering en de EU is recent inderdaad stroef, zegt Zweers. "Georgië heeft zich niet bij de sancties tegen Rusland aangesloten. Daarnaast is er vanuit de Georgische regering een narratief dat de EU traditionele familiewaarden probeert te doorbreken en er een soort LHBTI+-propaganda op nahoudt." De bevolking is best vatbaar voor dat verhaal, denkt Zweers. "Het land is ook enigszins conservatief; de orthodoxe kerk heeft een grote rol."
Ook Zweers wantrouwt de pro-EU-geluiden vanuit de regering. "De partij lijkt formeel op het EU-pad zitten, maar is met name geïnteresseerd in de eigen machtspositie in aanloop naar die verkiezingen."
Geen vrienden
Daarnaast speelt een Russisch-gezinde oligarch, oud-premier Bidzina Ivanisjvili, achter de schermen een sleutelrol bij de regeringspartij. Zweers: "Hij verdiende z'n fortuin in Rusland en heeft er een aantal persoonlijke banden die ook door lijken te spelen in de lijn van die partij. Rusland bezet Georgisch grondgebied, dus je kunt de landen niet echt als vrienden bestempelen. Maar er lijkt nu toch toenadering gaande te zijn."
Dat is precies waar de Russische dissident Kuroptev voor vreest. "De Georgische maatschappij zou in opstand moeten komen tegen elk signaal dat het land in de richting van Rusland beweegt. De Russen hebben Poetin te lang zijn gang laten gaan waardoor we nu in de situatie zitten dat een oorlogscrimineel er aan de macht is."
