Tik op de vingers voor Fortnite kan gevolgen hebben voor andere games

Kunnen meer gamemakers boetes voor misleidende advertenties verwachten na de sanctie voor Fortnite-maker Epic Games? Of gaan gamemakers zelf hun spellen aanpassen? Het zijn vragen die leven nu de Autoriteit Consument & Markt (ACM) de ontwikkelaar van het razendpopulaire Fortnite een boete van 1,1 miljoen euro heeft opgelegd. De beboete verkoopmethodes in het spel worden ook door andere games toegepast.

Dat een gamemaker wordt aangesproken op reclames is uniek. De boete kan ook gevolgen gaan hebben voor andere ontwikkelaars, denkt Rami Ismail, bestuurslid van de brancheorganisatie Dutch Games Association. Hij is blij met de uitspraak van de ACM. "Ik vind het fijn dat er een duidelijke lijn is. Iedereen weet wat ze er nu aan hebben."

"Het bedrag van de boete is echt geen bal voor Fortnite, maar ze moeten het wel aanpassen. Anders gaan er meer boetes volgen", zegt gamejournalist Simoon Hermus van de Volkskrant. "Je ziet dat ze er zo toch door geraakt worden."

Maker Epic Games zegt maatregelen te treffen, maar gaat wel in beroep tegen het besluit. Volgens de producent worden jongeren onder de 16 beter beschermd - mits ze eerlijk aangeven hoe oud ze zijn. Ze kunnen volgens Epic pas aankopen doen als ouders toestemming geven.

Fortnite is gratis te downloaden, maar de gebruikers kunnen in het spel wel aankopen doen. Dat doen ze in de online-winkel van Fortnite, waar nieuwe outfits en uitrusting te koop is. Het spel heeft een 'eigen valuta', V-Bucks genaamd. Die kunnen spelers verdienen door overwinningen te boeken, maar ze zijn ook te koop. 1000 V-Bucks staan gelijk aan ongeveer 9 euro.

De boete die de ACM nu heeft uitgedeeld is opgelegd vanwege de timers die het spel op producten heeft staan. Die tellen af tot een product niet meer te verkrijgen is, maar volgens het onderzoek van de toezichthouder blijkt dat ook na het aflopen van de timer sommige producten nog wel te koop waren. Dat is misleidend, vindt de ACM.

Een andere reden voor de sanctie zijn de teksten die bij de items staan, zoals 'Get it now' of 'Buy now'. Ook dat mag niet, want Fortnite richt zich op kinderen en dan vallen dit soort teksten onder 'agressieve handelspraktijken'. "Kinderen willen er graag bij horen en er op het schoolplein over vertellen dat ze iets heel zeldzaams hebben. Op dat soort valkuilen wordt ingespeeld en dat is ernstig", zegt Cateautje Hijmans van den Bergh van de ACM.

Uit een representatieve steekproef van onderzoeksbureau Motivaction in 2021 bleek dat kinderen in dat jaar tussen de 12 en 50 euro uitgaven aan Fortnite. "Het gaat dus om flinke bedragen", aldus Hijmans van den Bergh.

Roblox in het vizier

Het opleggen van tijdsdruk gebeurt ook in andere gratis games. "Het is een redelijk bekend model en wordt al langer gebruikt in de game-industrie", zegt Ismail. "Nederland is best vooruitstrevend op dit gebied. Het is een uitspraak die ook breed invloed gaat hebben."

Een van die andere gratis games is Roblox. Ook dat spel heeft een eigen 'valuta' (Robux) en miljoenen gebruikers. "Ik denk dat Roblox wel in het vizier is", zegt Hermus. "Er zijn heel veel merken die in Roblox reclame maken. Die bedrijven hebben normaal op televisie te maken met superstrenge regels, maar als je ziet wat ze op Roblox doen, dan zou dat op tv nooit kunnen."

Volgens de ACM schaden de handelspraktijken van Fortnite het vertrouwen in de digitale economie. "Ik hoop dat dit een stevig signaal is naar de hele sector", zegt Hijmans van den Bergh.

Epic Games heeft inmiddels wijzigingen doorgevoerd in het spel. In plaats van een aftellende klok is nu de datum waarop een product voor het laatst te krijgen is te zien. En tijdens de behandeling van het beroep is het voor spelers onder de 18 jaar niet mogelijk om producten te kopen die nog minder dan 48 uur beschikbaar zijn.