Opvallende personeelswisseling van Poetin is signaal aan Oekraïne

• Geert Groot Koerkamp

  correspondent Rusland

Het ontslag - na twaalf jaar - van de Russische minister van Defensie Sergej Sjojgoe en de benoeming in zijn plaats van de weinig publieke econoom Andrej Beloöesov is de opvallendste personeelswisseling van Vladimir Poetin aan het begin van zijn vijfde ambtsperiode. Sjojgoe, die met Poetin nauwe vriendschappelijke banden onderhoudt, krijgt een eervolle, zij het waarschijnlijk minder invloedrijke positie als hoofd van Ruslands nationale veiligheidsraad.

Na Poetins inauguratie vorige week diende premier Michail Misjoestin zoals het hoort het ontslag van zijn kabinet in. Poetin kwam snel daarna met de kandidaten voor zijn nieuwe regering. Die aanstellingen moeten sinds de grondwetswijzigingen van 2020 formeel worden bekrachtigd door het parlement.

De Staatsdoema (het Lagerhuis) gaat over de premier en de meeste ministers, de Federatieraad (het Hogerhuis) stemt over de zogeheten 'machtsministeries': Defensie, Binnenlandse en Buitenlandse Zaken, Noodsituaties en de veiligheidsdiensten. De verwachtingen over de ophanden zijnde stoelendans waren hooggespannen, vooral met betrekking tot de post van premier. Maar al snel werd duidelijk dat het oude kabinet grotendeels zou terugkeren.

Oudgedienden

Afgelopen vrijdag al kreeg premier Misjoestin zelf het groene licht en gisteren volgden de door Poetin voorgestelde vicepremiers, meest oudgedienden. Vandaag buigen de Staatsdoema en de Federatieraad zich over de resterende ministersposten.

Nieuw onder de vicepremiers is Dmitri Patroesjev, voormalig minister van Landbouw en de zoon van Nikolaj Patroesjev, een vriend en oud-KGB-collega van Poetin die tot deze week secretaris was van de veiligheidsraad.

De jonge Patroesjev is eerder wel genoemd als een potentiële opvolger van Poetin. Patroesjev senior wordt adviseur van Poetin. De ontslagen defensieminister Sjojgoe neemt dus zijn plaats in en zal zich in zijn nieuwe functie onder meer bezighouden met de in- en uitvoer van militair materieel.

Signaal voor Oekraïne

Maar alle ogen zijn nu gericht op de 65-jarige Beloöesov, die zich nooit eerder heeft beziggehouden met militaire zaken. Hij geldt als een vertrouweling van Poetin, die al decennialang invloed uitoefent op Ruslands economische politiek, hetzij als adviseur in het Kremlin of van diverse premiers, hetzij als lid van de regering.

Hij was eerder minister van Economische Ontwikkeling en sinds 2020 eerste vicepremier. Als econoom was hij al actief ten tijde van de planeconomie in de Sovjet-Unie.

Gezien zijn achtergrond ligt het voor de hand dat Beloöesovs voornaamste taak zal liggen in het controleren van de enorme geldstromen die zijn bestemd voor militaire doeleinden, inclusief de industriële productie van het noodzakelijke materieel.

Langdurige strijd

Het gaat vermoedelijk om tegen de 40 procent van de staatsbegroting. De bestemming van veel van dat geld is geheim. Eerder al zei minister van Financiën Anton Siloeanov daarover, dat in de begroting "het accent ligt op het zeker stellen van onze overwinning". Die woorden zullen ook de leidraad zijn voor Beloöesov, die in zijn nieuwe functie rechtstreeks verantwoording aflegt aan de president.

De benoeming van Beloöesov is ook een signaal dat het Kremlin zich opmaakt voor een langdurige strijd in Oekraïne. Met het oog op mogelijke economische problemen in de toekomst, mede als gevolg van westerse sancties, is doelmatig omspringen met de beschikbare middelen daarom een eerste vereiste.

Dat is waar Beloöesovs expertise in de optiek van Poetin een belangrijke rol kan gaan spelen, in ieder geval voor nu. Het is niet uitgesloten dat hij voor een beperkte tijd wordt ingezet om orde op zaken te stellen, alvorens plaats te maken voor een opvolger die meer geworteld is in de strijdkrachten.

Geen invloed op het front

Verdere personele wijzigingen binnen het ministerie zijn niet uitgesloten, al staan die volgens Kremlinwoordvoerder Dmitri Peskov "op dit moment" niet op de agenda.

In het dagelijks reilen en zeilen van het ministerie en de strijdkrachten zal in eerste instantie weinig veranderen. Chef-staf Anatoli Gerasimov behoudt vooralsnog zijn post, wat de continuïteit moet garanderen.

De benoeming van Beloöesov zal geen directe invloed hebben op de situatie aan het front. Als voorheen zal Rusland blijven proberen in Oekraïne zoveel mogelijk terrein te winnen, voordat de beloofde westerse hulp de Oekraïense troepen langs de frontlijn heeft bereikt.