Fotograaf Erwin Olaf (64) overleden, koning: 'Zal vriendschap missen'
De internationaal bekende fotograaf Erwin Olaf is overleden. Dat heeft zijn familie bekendgemaakt. Hij was 64 jaar.
Olaf leed aan een ernstige longziekte: in 1996 werd er longemfyseem bij hem geconstateerd. Enkele weken na een longtransplantatie is hij onverwachts overleden, heeft de familie laten weten via een tussenpersoon. "Hij was aan het opknappen, maar werd plots onwel en reanimatie mocht niet baten."
Olaf had wereldwijd een grote reputatie en was misschien wel de bekendste fotograaf van Nederland. Veel mensen kennen hem van de portretten van de koninklijke familie, maar hij exposeerde vier decennia lang met vernieuwende beelden. Hij werd in het begin van de jaren 80 bekend met controversiële zwart-witfoto's van extreme naakten.
Taboes
Hij ging taboes niet uit de weg. In 2000 kreeg hij kritiek in Groot-Brittannië en Australië op de gephotoshopte serie Royal Blood, waarin hij royals portretteerde die op onnatuurlijke wijze aan hun einde kwamen.
Later werd zijn werk meer ingetogen, maar zijn foto's bleven gekenmerkt door een perfect geënsceneerde setting en het naakte lichaam bleef een terugkerend onderwerp.
Olaf gebruikte zijn foto's ook vaak om een politiek statement te maken. Zo inspireerden de aanslagen van 2015 in Parijs, op de redactie van het satirische weekblad Charlie Hebdo en later concertzaal Bataclan, hem om foto's te maken als verzet tegen terrorisme.
Nadat in de jaren 90 longemfyseem was vastgesteld, waren artsen verdeeld over Olafs levensverwachting. Een van hen dacht dat hij hooguit 60 jaar zou worden, maar toen hij eenmaal 60 was, zei een arts dat hij nog tien jaar te leven had.
In 2019 werd zijn 60ste verjaardag gevierd met een grote overzichtstentoonstelling van zijn werk in het Kunstmuseum en het Fotomuseum in Den Haag. Het jaar ervoor maakte hij een serie foto's van de koninklijke familie, waaronder staatsieportretten van koning Willem-Alexander en koningin Máxima.
In deze video van Nieuwsuur uit 2019 besprak Olaf vier foto's uit zijn oeuvre, waaronder het beeld dat hij maakte na de aanslag op Charlie Hebdo:
Koning Willem-Alexander en koningin Máxima laten in een reactie weten hun vriendschap met hem te zullen missen. "Nederland verliest een eigenzinnige, uitzonderlijk getalenteerde fotograaf en een groot kunstenaar. Wij gedenken hem met warmte en zijn dankbaar voor het oeuvre dat hij nalaat en voor de vele bijzondere momenten met hem."
Ook vanuit de kunstwereld wordt bedroefd gereageerd. Choreograaf Hans van Manen, die zelf ook fotografeert, zegt tegen de NOS "buitengewoon aangedaan" te zijn. De twee ontmoetten elkaar bij een interview.
"We waren weg van elkaar. Hij noemde mij zijn grootste inspirator, maar dat gold ook andersom. Elke foto die we apart maakten, lieten we aan elkaar zien. Daarom heb ik een hele stapel foto's van hem. Een lange vriendschap was het, waarin we elkaar alles vertelden wat er op het gebied van fotografie gebeurde."
'Wederzijds respect'
Portretfotograaf Koos Breukel noemt Olaf "een van de grootste fotografen van Nederland". "Onze paden hebben elkaar vaak gekruist. We hadden wederzijds respect, ik kon om hem lachen. Ik ben uit ander hout gesneden; zijn werk is erg cosmetisch, hij hield van enscenering, waar ik juist meer van vlees en bloed ben en uit het leven probeer te grijpen. Hij gaat gemist worden."
"Hij was natuurlijk fotograaf en filmmaker, maar eigenlijk ook een visueel dichter, een denker en een ziener", zegt fotograaf Stephan Vanfleteren. De Belg maakte meerdere foto's van Olaf en in 2022 exposeerden zij beiden in het Mauritshuis ter ere van het 200-jarig jubileum van het museum. "Zijn geest was ruim, zijn hart warm, maar de longen helaas te zwak om bij ons te blijven."
