EU bezorgd over rol Facebook en Instagram bij verkiezingen, opent onderzoeken
De Europese Commissie richt zijn pijlen op socialemediagigant Meta. Er zijn zorgen dat de maatregelen die de techgigant rondom de Europese verkiezingen heeft genomen, onvoldoende zijn. De urgentie is groot: de verkiezingen voor het Europees Parlement zijn over ruim een maand.
De zorgen gaan onder meer over de verspreiding van Russische desinformatie via advertenties, het onderdrukken van politieke content en manieren om te monitoren wat er op Facebook en Instagram rondgaat. Tegen The New York Times zegt Meta dat het een "goed proces heeft voor het detecteren en beperken van risico's" op zijn platforms.
Onder de DSA, de Digitale Dienstenwet, die sinds vorig jaar geldt, worden er nu onderzoeken opgestart naar vier mogelijke overtredingen. Het zijn het vijfde en zesde onderzoek dat de commissie onder de nieuwe wet is begonnen.
Misleidende advertenties
Allereerst gaat het om het modereren van advertenties op de platforms van Meta. De commissie vermoedt dat de maatregelen die het bedrijf heeft genomen, niet voldoende effect hebben. Het gaat onder meer om reclames die worden gemaakt met behulp van generatieve AI (kunstmatige intelligentie), in het bijzonder zogeheten deepfakes. Dit zijn bijvoorbeeld afbeeldingen of video's die met behulp van AI zijn gemanipuleerd.
De commissie heeft aanwijzingen voor misbruik, onder meer in Russische beïnvloedingscampagnes. "Dit verdient zorgvuldig onderzoek vanwege de impact die het kan hebben op de verkiezingen", zegt een bron bij de Europese Commissie.
Daarbij wordt het verband gelegd met pro-Kremlin-netwerk 'Doppelganger', dat op Facebook via advertenties Kremlin-narratieven verspreidt. Het netwerk bestaat al langer en kwam voor het eerst in 2022 aan het licht, maar de impact blijkt nu groter dan gedacht, constateerde non-profitorganisatie AI Forensics deze maand. Advertenties zijn verspreid in zestien EU-landen, waaronder Frankrijk en Duitsland.
Illegale content melden
De tweede overtreding gaat over berichten die worden geplaatst door gebruikers, en dus geen geld kosten. De commissie verdenkt het bedrijf ervan standaard de zichtbaarheid van politiek getinte berichten te beperken.
Daarbij lijkt Meta ook niet voldoende uit te leggen wat het als politieke content ziet en hoe de moderatie in zijn werk gaat. Volgens de commissie is er bewijs dat accounts met veel politieke content minder worden aangeraden door het algoritme. Dit alles is mogelijk niet in lijn met het bieden van transparantie, een vereiste in de DSA.
De derde overtreding gaat over de mogelijkheden voor de buitenwereld - zoals onafhankelijke onderzoekers en journalisten - om te monitoren hoe Facebook en Instagram werken. Het gaat daarbij bijvoorbeeld om de vraag welke berichten en accounts viral gaan en waardoor.
Daarvoor heeft Meta al jaren een speciaal dashboard, CrowdTangle. Maar uitgerekend dat dashboard wordt dit jaar uitgefaseerd. De commissie wil binnen vijf dagen uitleg van Meta hierover, met antwoord op de vraag hoe ze de zorgen van de commissie willen wegnemen.
Als laatste noemt de commissie tekortkomingen in de manier waarop gebruikers illegale content op de platforms kunnen melden.
Aanpassingen vergen tijd
De bron bij Europese Commissie benadrukt dat het niet zo is dat Meta niks doet. "We willen niet de verkeerde indruk wekken. Maar er zijn nog altijd wel belangrijke tekortkomingen in het veilig houden van verkiezingen."
Er is geen tijdlijn voor hoe het nu verder gaat. "Er is veel contact", meldt de bron. "We hebben vandaag en de rest van de week afspraken met hen gepland staan, gezien de urgentie." Daarbij wordt overigens ook benadrukt dat sommige aanpassingen die de commissie vraagt meer tijd vergen. "Dat kunnen ze waarschijnlijk niet in een dag aanpassen, want als dat wel zo was hadden ze het waarschijnlijk al gedaan."
Als alle vermoedens worden bewezen gaat het in totaal om het overtreden van dertien wetsartikelen uit de DSA. En dat kan leiden tot hoge boetes, tot wel 6 procent van de wereldwijde jaaromzet. In het geval van Meta is dat omgerekend zo'n 7,5 miljard euro.
